Τι ψάχνεις;

Αθλητική βία: Μέτρα, πρόστιμα αλλά μηδέν εις το πηλίκον

A generic square placeholder image with rounded corners in a figure.

Η Κυριακή έχει φτάσει. Ξυπνάς νωρίς, βάζεις σε τάξη τις όποιες υποχρεώσεις και έπειτα, μετράς τις ώρες. Περίμενες όλη την εβδομάδα αυτή τη στιγμή. Επιλέγεις με προσοχή το τι θα φορέσεις αλλά πάντα το ίδιο δίλημμα. Ποια να επιλέξεις; Ποιον αριθμό και ποια φανέλα να διαλέξεις αυτή τη φορά; Τον αγαπημένο σου παίκτη ή τον καινούργιο που σου έκλεψε την καρδιά; Αφού κάνεις την κατάλληλη επιλογή, φοράς και το κασκόλ και παίρνεις τον κολλητό τηλέφωνο. Τι ώρα θα πάμε; Θα κάνουμε τα γνωστά; Ξαφνικά τον ακούς να σε ρωτάει αν τρελάθηκες; Πού να πάτε; Σπίτι θα μείνετε. Μα αφού παίζει η ομάδα, δεν θα πάμε στο γήπεδο; Όχι!

Όλη την εβδομάδα το άκουγες αλλά πίστευες ότι δεν ήταν αλήθεια. Βγάζεις το κασκόλ, βάζεις τα διαρκείας στο πορτοφόλι και κάθεσαι στον καναπέ. Ανοίγεις την τηλεόραση, το ματς αρχίζει. Ακούς τις οδηγίες των προπονητών και τα σφυρίγματα του διαιτητή. Πού είναι ο παλμός; Ο γοητευτικός θόρυβος που «ζεσταίνει» την ατμόσφαιρα; Τα πανό; Τα συνθήματα; Η φωνή της κερκίδας έχει σωπάσει…

Μια παράσταση μπροστά σε άδεια καθίσματα δίνουν κάθε αγωνιστική οι ομάδες. Με απόφαση της Κυβέρνησης τα ποδοσφαιρικά γήπεδα έβαλαν «λουκέτο» έως και τις 12 Φεβρουαρίου. Ο Υφυπουργός Αθλητισμού, Γιάννης Βρούτσης, προανήγγειλε την ηλεκτρονική εποπτεία των αθλητικών εγκαταστάσεων, την τοποθέτηση καμερών τελευταίας τεχνολογίας σε όλους τους χώρους, τον έλεγχο των αγωνιστικών χώρων τρεις ημέρες πριν από κάθε παιχνίδι και την ίδια ημέρα, την είσοδο με ηλεκτρονικό εισιτήριο στα κινητά και αυστηρές ποινές για τις ΠΑΕ όταν κρίνεται απαραίτητο.

H κροτίδα στον Χουανκάρ, τα επεισόδια στο Πανθεσσαλικό, οι απειλές σε διαιτητές και ο τραυματισμός, που εν τέλει έκοψε και το νήμα της ζωής του 31χρονου αστυνομικού στο Ρέντη οδήγησαν τους κυβερνώντες στη λήψη κάποιων μέτρων και στην έναρξη κάποιων συζητήσεων για το πώς θα αντιμετωπιστούν αυτά τα φαινόμενα. Η ίδια κουβέντα είχε ανοίξει και μετά τη δολοφονική επίθεση στον Άλκη Καμπανό στη Θεσσαλονίκη αλλά και την πρόσφατη εισβολή των Κροατών οπαδών και την απώλεια του Μιχάλη Κατσούρη.

Παρόμοιες συζητήσεις έχουν γίνει κατά καιρούς από διάφορα πρόσωπα, μετρά ανακοινώνονται, τα γήπεδα κλείνουν αλλά το μόνο που αλλάζει είναι ο αριθμός των θυμάτων που ολοένα και μεγαλώνει. Χαράλαμπος Μπλιώνας, Άρης Δημητριάδης, Γιώργος Παναγιώτου, Ευθύμης Λιάκας, Κώστας Ντόλιας, Γιώργος Καρνέζης, Μιχάλης Φιλόπουλος, Γιάννης Ρουσάκης, Κώστας Κατσούλης, Νάσος Κωνσταντίνου, Τόσκο Μποζατζίσκι, Άλκης Καμπανός, Μιχάλης Κατσούρης και Γιώργος Λυγγερίδης. Άνθρωποι που «έσβησαν» χωρίς να μάθουν το γιατί.

Η μάχη με την οπαδική βία είναι ένα κουβάρι που έχει την άκρη του πριν πολλά πολλά χρόνια. Στις 10 Σεπτεμβρίου του 1986, ο τότε Υφυπουργός Αθλητισμού, Σήφης Βαλυράκης, είχε προχωρήσει στη λήψη μέτρων πρόληψης και καταστολής της βίας στους αθλητικούς χώρους.

Οι αποφάσεις προέβλεπαν ότι «όποιος μέσα ή γύρω από κάθε είδους αθλητικούς ή ιπποδρομιακούς χώρους ή στις βοηθητικές τους εγκαταστάσεις ή στις κερκίδες κατά τη διάρκεια αθλητικής εκδήλωσης α) ρίχνει προς τον ανταγωνιστικό χώρο ή εναντίον άλλου οποιοδήποτε αντικείμενο, β) εισέρχεται, χωρίς δικαίωμα στον αγωνιστικό χώρο με σκοπό να παρακωλύσει την ομαλή τέλεση της αθλητικής εκδήλωσης, γ) βιαιοπραγεί κατά άλλου, ανεξάρτητα αν από τη βιαιοπραγία επήλθε σωματική βλάβη, δ) εξυβρίζει, ε) κατέχει ή χρησιμοποιεί αντικείμενα που μπορούν να προκαλέσουν σωματικές βλάβες ή διαθέτει βεγγαλικά, καπνογόνα, κροτίδες και γενικά εύφλεκτες ύλες, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο έτη και χρηματική ποινή, εκτός αν η πράξη τιμωρείται βαρύτερα σύμφωνα με άλλη διάταξη».

Μάλιστα, προέβλεπε ότι η ίδια ποινή θα επιβαλλόταν και σε περίπτωση που οι πράξεις λάμβαναν χώρα πριν από την έναρξη της αθλητικής εκδήλωσης, αφού όμως άρχισαν να συγκεντρώνονται οι θεατές, ή μετά τη λήξη της σε χρόνο όμως που οι θεατές δεν έχουν ακόμη διαλυθεί και μακριά από τους χώρους αυτούς είτε ενόψει ύστερα από κάποια αθλητική εκδήλωση.

Ο Υφυπουργός μετά τον τραγικό θάνατο του Χαράλαμπου Μπλιώνα από φωτοβολίδα στο παιχνίδι της Λάρισας με τον ΠΑΟΚ κάνει λόγο για μια κατάσταση που στιγματίζει τον αθλητισμό αλλά και για την ανάγκη να παρθούν αυστηρά αλλά όχι εκφοβιστικά μέτρα. Μάλιστα, εκφράζει την άποψη ότι θα πρέπει να γίνεται αποβολή της ομάδας από το πρωτάθλημα και το κύπελλο όταν οι οπαδοί της δημιουργούν σοβαρά επεισόδια.

Το 1999 το νομοθετικό κείμενο περιλαμβάνει διατάξεις για τον έλεγχο των συνδέσμων από το κράτος υποχρεώνοντας τους να ζητούν παροχή ειδικής φίλαθλης αναγνώρισης, να υποβάλλουν πλήρη κατάλογο μελών, στον οποίο θα επισυνάπτονται τα αντίγραφα ποινικού μητρώου του καθενός, να ενημερώνουν για την είσοδο νέων μελών ενώ καθορίζει και τον τρόπο διάθεσης των εισιτηρίων στους συνδέσμους και στα μέλη αυτών.

Επιπλέον, δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην πρόληψη της βίας με τη σύσταση της Διαρκούς Επιτροπής Αντιμετώπισης της Βίας στη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού. Η ΔΕΑΒ έχει ως σκοπό την πρόληψη και την αντιμετώπιση ενεργειών βίας σε αγωνιστικούς χώρους, καθώς και ενεργειών που δυσφημούν τον αθλητισμό.

Ακολουθούν οι νόμοι 3057/02, 3262/04, 3372/05, 3469/06, όπου περιλάμβαναν ρυθμίσεις και τροπολογίες, όπως το ονομαστικό εισιτήριο, τη μετατροπή των συνδέσμων φιλάθλων σε λέσχες υπό τη εποπτεία των ΠΑΕ ενώ προέβλεπαν και πιο αυστηρές ποινές για αδικήματα που λάμβαναν χώρα με αφορμή αθλητικές εκδηλώσεις, μέσα και έξω από αθλητικές εγκαταστάσεις.

Το 2006 ο Γιώργος Ορφανός αναλαμβάνει τη θέση του Υφυπουργού και προχωρά στην υιοθέτηση ενός νόμου, που ήταν ιδιαίτερα αυστηρός αλλά όπως είχε τονίσει και τότε, αναγκαίος γιατί η ατιμωρησία γεννούσε τη βία στα γήπεδα. Η διαφορά του με τους μέχρι τότε υπάρχοντες ήταν ότι όταν οι αρχές θα συλλάμβαναν κάποιον, θα οδηγούνταν στη φυλακή ανεξάρτητα από το ποινικό του μητρώο. Η σύλληψη ισοδυναμούσε με φυλάκιση. Ένας αυστηρός νόμος, όπως είχε παραδεχθεί και ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης, Αναστάσιος Παπαληγούρας» αλλά χρήσιμος για να «γίνει ξανά το ποδόσφαιρο, η γιορτή της Κυριακής».

Ουσιαστικά, θεωρήθηκε ότι ο νόμος θα απέτρεπε τους οπαδούς να κάνουν επεισόδια υπό τον φόβο της φυλακής. Ωστόσο, το σχέδιο δεν πήγε όπως αναμενόταν. Στα γήπεδα εξακολουθούσαν να γίνονται επεισόδια, οι οπαδοί οδηγούνταν στις φυλακές ενώ λίγους μήνες αργότερα, ένας νέος άνθρωπος έχασε τη ζωή του. Στις 29 Μαρτίου του 2007 ο Μιχάλης Φιλόπουλος πέφτει νεκρός μετά από ραντεβού θανάτου ανάμεσα σε οπαδούς του Παναθηναϊκού και του Ολυμπιακού στη Λεωφόρο Λαυρίου.

Η επόμενη κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας με Υφυπουργό, τον Γιάννη Ιωαννίδη, θα καταργήσει το νόμο. Το 2012 το μέτρο θα επανέλθει από Γερουλάνο και Μπιτσαξή αλλά υπό προϋποθέσεις. Ο δράστης θα πρέπει να είναι υπότροπος ή να τελεί κατά συνήθεια επεισόδια και δεύτερον, να κρίνεται ιδιαιτέρως επικίνδυνος για να οδηγηθεί στη φυλακή.

Τρία χρόνια αργότερα, το 2015, ο Σταύρος Κοντονής με αφορμή νέα επεισόδια βίας που εκτυλίχθηκαν σε Φάληρο, Λεωφόρο, ΟΑΚΑ και Τούμπα προχωρά στην υλοποίηση ενός νέου αθλητικού νομοσχεδίου. Οι διατάξεις προβλέπουν την αναβάθμιση του ρόλου του αρμόδιου για τον αθλητισμό Υφυπουργού με τη δυνατότητα επιβολής στους εμπλεκομένους χρηματικών προστίμων αλλά και ανάκληση της υφιστάμενης ειδικής αθλητικής αναγνώρισης ενός σωματείου. Ο έλεγχος των οπαδικών συνδέσμων γίνεται μεγαλύτερος μέσω της αυστηροποίησης των κανόνων λειτουργίας και των μεγαλύτερων ποινών σε περίπτωση εμπλοκής τους σε επεισόδια ή παράτυπης λειτουργίας τους ενώ καθιερώνονται το ηλεκτρονικό εισιτήριο και η κάρτα φιλάθλου.

Ακόμη, οι ΠΑΕ απειλούνται με κυρώσεις για τα περιστατικά βίας των οπαδών τους όπως και τα ΜΜΕ για δημοσιεύματα που παρακινούν σε βία. Οι διατάξεις δεν περιόρισαν τα φαινόμενα βίας στα γήπεδα και χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι μονομαχίες των οπαδών ΠΑΟΚ και ΑΕΚ στο Πανθεσσαλικό.

Ο νέος Υφυπουργός Αθλητισμού, Γιώργος Βασιλειάδης, το 2018, προχωρά σε νέες τροποποιήσεις. Επανέφερε εν μέρει το νόμο Ορφανού, έκανε πιο αυστηρές τις ποινές ενώ στα μέτρα περιλαμβανόταν και η απαγόρευση εισόδου στα γήπεδα για τους συλληφθέντες μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης, καθιερώθηκε το «διαρκές αυτόφωρο» κάτι που επέτρεπε στην άμεση εκδίκαση ακόμη και αν ο δράστης συλλαμβανόταν κάποιες μέρες αργότερα.

Η Κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ ΑΝΕΛ έδωσε τη θέση της στη Νέα Δημοκρατία και το Υπουργείο πέρασε σε άλλα χέρια. Ο νέος Υφυπουργός Αθλητισμού, Λευτέρης Αυγενάκης, έφερε ξανά στη Βουλή μια νέα τροπολογία, η οποία περιείχε μέτρα για την αντιμετώπιση της βίας, το καθεστώς ελέγχου και λειτουργία των οπαδικών λεσχών, την ποινική αντιμετώπιση των πράξεων οπαδικής βίας και την πλήρη επαναφορά του «ιδιώνυμου», την αύξηση των ευθυνών των ΠΑΕ, την απαγόρευση της κάλυψης των χαρακτηριστικών του προσώπου στα γήπεδα και την κατάργηση του απλού εισιτηρίου στις θύρες των οργανωμένων. Ούτε αυτά τα μέτρα απέτρεψαν τις μάχες των οπαδών και στο τέλος του 2023 οι κυβερνώντες καλούνται ξανά να νομοθετήσουν.

Εύλογα παρατηρεί κανείς ότι οι εκάστοτε κυβερνήσεις είχαν τη θέληση για να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο της βίας και, τουλάχιστον, να περιορίσουν τα περιστατικά στους αγωνιστικούς χώρους. Στην υλοποίηση τους, όμως, η αυστηρότητα έμενε στο χαρτί ή δεν ήταν η κατάλληλη για να σταματήσει την επιθετικότητα…

Μήπως η κατάσταση θα έπρεπε να «ζυγιστεί» υπό άλλο πρίσμα; Σκέφτηκε κάποιος ότι ακόμη και η φυλακή για τους οπαδούς, μπορεί να είναι και έπαινος; Ακούγεται ανόητο στην κοινή λογική αλλά σίγουρα η ζωή πίσω από τα κάγκελα δεν μπορεί να μην έχει περάσει από το μυαλό ενός ανθρώπου που κουβαλά πάνω του μαχαίρια, φωτοβολίδες, σιδερογροθιές. Ίσως, και να μην τον ενδιαφέρει αν βρεθεί εκεί, ίσως και να χαίρεται γιατί θα γίνει «ήρωας» για την ομάδα του. Ας μην ξεχνάμε και την υποδοχή που ετοίμασαν οι συνοπαδοί των Κροατών που εμπλέκονται στη δολοφονία του Μιχάλη.