Η φετινή διαμάχη γύρω από τη θεία λειτουργία στην Παναγία Σουμελά, η οποία αναβλήθηκε για τις 23 Αυγούστου με απόφαση των τουρκικών αρχών, έφερε ξανά στην επιφάνεια με έντονο τρόπο τον υποκρυπτόμενο θρησκευτικό και εθνοτικό φανατισμό στην Τουρκία. Η πολεμική είναι έντονη και οι αντιδράσεις σφοδρές. Πολιτικοί και ακαδημαϊκοί παράγοντες στην Τραπεζούντα εκφράζουν ισχυρές ενστάσεις ακόμη και για τη λειτουργία της 23ης Αυγούστου, ζητώντας την ακύρωσή της.
Οι αντιδράσεις
Το μικρό τουρκικό κόμμα Kutlu χαρακτηρίζει την τελετή ως «παράσταση» που ξεπερνά τα όρια του θρησκευτικού τουρισμού, αποκαλύπτοντας τη βαθιά καχυποψία και τις αντιδράσεις απέναντι σε οποιαδήποτε δραστηριότητα σχετίζεται με το Πατριαρχείο και τις δραστηριότητες των Ποντίων. «Η ‘θεία λειτουργία/παράσταση’ που προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί στην περιοχή της Τραπεζούντας/Σουμελά στις 23 Αυγούστου 2024 είναι προϊόν μιας αντίληψης που υπερβαίνει τα όρια του θρησκευτικού τουρισμού και της διαθρησκειακής ανεκτικότητας και καταχράται την καλή θέληση των πολιτών μας. Όλοι, ιδιαίτερα οι κάτοικοι της περιοχής, ανησυχούν και ενοχλούνται από αυτή την παράσταση, η οποία προκαλεί σύγχυση στο λαό μας, όταν επιτρέπεται να πραγματοποιηθεί υπό την ηγεσία του Πατριάρχη. Η άδεια που δόθηκε για θεία λειτουργία, η οποία αναβλήθηκε για τις 23 Αυγούστου 2024 ως παρηγοριά, πρέπει να ακυρωθεί άμεσα», αναφέρει σε γραπτή δήλωσή ο αρχηγός του κόμματος, Γιουσούφ Χαλάτσογλου.
Η κριτική εστιάζεται επίσης στις δραστηριότητες του Οικουμενικού Πατριάρχη, με ορισμένους να υποστηρίζουν ότι η παρουσία του και οι λειτουργίες στη Σουμελά υπονομεύουν την τουρκική κυριαρχία και προάγουν εχθρικά συναισθήματα. Ο ισχυρισμός ότι ο Πατριάρχης επιδιώκει την ενίσχυση του "Ποντιακού Ζητήματος" και η έκκληση ακόμη και για δίωξή του ως ‘παραβάτη’ δείχνουν την ένταση που επικρατεί φέτος στην Τραπεζούντα.
«Η θεία λειτουργία που σχεδιάζεται να πραγματοποιηθεί υπό την ηγεσία του λεγόμενου Οικουμενικού Πατριάρχη είναι μια σκοτεινή και αμφιλεγόμενη δραστηριότητα που δεν γίνεται καλή τη θέληση και δεν είναι στην πραγματικότητα μια θρησκευτική δραστηριότητα, αλλά μια σκοτεινή και αμφιλεγόμενη δραστηριότητα πέραν λατρείας, η οποία καθιστά την πίστη υλικό πολιτικής. Αποτελεί μία βρώμικη έκφραση στήριξης του Πατριάρχη στο λεγόμενο ‘Ποντιακό Ζήτημα’ και μια δραστηριότητα με την οποία οι Έλληνες προσπαθούν να κάνουν επίδειξη ισχύος. Είναι ευθύνη και καθήκον των αρχών να περιορίσουν τον Πατριάρχη, ο οποίος πρωταγωνιστεί σε αυτό το παιχνίδι διχασμού, υπακούοντας στα ελληνικά συμφέροντα και παίζοντας πολλές φορές αυτόν τον ρόλο, χωρίς να αναγνωρίζει το (τουρκικό) κράτος και τους νόμους και να συμμορφώνεται με τις διεθνείς συμφωνίες, όπως η Λωζάνη, στον τόπο του που είναι το Εγιούπ/Φατίχ (σ.σ. η συνοικία της Κων/λης που βρίσκεται το Φανάρι)», αναφέρει το κόμμα Κουτλού, δια στόματος Γιουσούφ Χαλάτσογλου.
Βλέπουν συνωμοσίες για ίδρυση «Κράτους του Πόντου»
Ταυτόχρονα, η εμπρηστική ρητορική του Τούρκου καθηγητή Ιστορίας στο πανεπιστήμιο της Τραπεζούντας, Ουγούρ Ουτσουντζού, ο οποίος αρνείται τη σύνδεση του Πόντου με τον Ελληνισμό και χαρακτηρίζει το ποντιακό κίνημα ως «αυτονομιστικό, τρομοκρατικό», εντείνει την πολεμική. Η κατηγορία ότι η Ελλάδα επιδιώκει την ανασύσταση του "Κράτους του Πόντου" είναι ενδεικτικές της εθνοκεντρικής και συνωμοσιολογικής προσέγγισης που επηρεάζει την πολιτική συζήτηση φέτος στην ευρύτερη περιοχή της Μαύρης Θάλασσας.
Σε ένα παραληρηματικό αφήγημα, ο Τούρκος καθηγητής προσπαθεί να παρουσιάσει τους Πόντιους και την ποντιακή ταυτότητα ως ‘απειλή’ για την ασφάλεια και την κυριαρχία της Τουρκίας στην περιοχή.
«Ο Πόντος δεν είναι εθνικό στοιχείο: Η λέξη Πόντος προέρχεται από τα ελληνικά, από τις γλώσσες των αυτόχθονων στοιχείων που ζούσαν στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας. Σημαίνει θαλάσσια διαδρομή και θάλασσα. Ως εκ τούτου, πληροί έναν γεωγραφικό όρο και όχι μια εθνοτική έννοια. Στην πραγματικότητα, οι Τούρκοι προτιμούν επίσης τον όρο Μαύρη Θάλασσα αντί του Πόντου», ισχυρίζεται.
Προωθώντας θεωρίες συνωμοσίας ο Τούρκος καθηγητής υποστηρίζει ότι η Ελλάδα σχεδιάζει την ανασύσταση του ‘Κράτους του Πόντου’, υποστηριζόμενη από τη Δύση, ενώ χαρακτηρίζει την αναγνώριση της ‘Γενοκτονίας των Ποντίων’ ως μια στρατηγική κίνηση για την αποδυνάμωση της Τουρκίας.
«Η Ελλάδα, με αυτούς τους ανυπόστατους ισχυρισμούς, θέλει να χρησιμοποιήσει το θέμα ως μέσο διπλωματικής πίεσης κατά της Τουρκίας, καθώς και να φράξει το δρόμο της Τουρκίας, της οποίας το άστρο λάμπει στον Καύκασο και το Τουρκεστάν. Το σημαντικότερο είναι ότι θέλουν να καταστήσουν την ιστορία του τουρκικού εθνικού αγώνα αμφιλεγόμενη. Ένας από τους σημαντικότερους στόχους τους είναι να διαιρέσουν και να διαμελίσουν την Τουρκία, όπως ακριβώς έκαναν με την Οθωμανική Αυτοκρατορία».
Αμφισβητώντας τις δραστηριότητες του Πατριαρχείου, επιχειρεί να εξισώσει τις δραστηριότητές του με επιθέσεις κατά της Τουρκίας. «Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος υπερβαίνει πολλές φορές την εξουσία του. Καμία δικαιολογία δεν μπορεί να δικαιολογήσει τις φιλοδοξίες αυτού του λεγόμενου Πατριάρχη και των υποστηρικτών του πάνω στη χώρα μας. Ο σημερινός Πατριάρχης ενεργεί ακριβώς όπως οι Πατριάρχες του παρελθόντος με βρώμικο μητρώο. Αν και δεν έχει πολιτική εξουσία, έχει υπερβεί την εξουσία του πολλές φορές και έχει αμφισβητήσει τη Δημοκρατία της Τουρκίας. Οι τελετές του Πατριάρχη στη Σουμελά στις 15 Αυγούστου πρέπει να απαγορευτούν το συντομότερο δυνατό», συστήνει.
