Δυο εκδοχές για το παρατσούκλι «γαύρος», που έχει δοθεί στους οπαδούς του Ολυμπιακού, φαίνεται πως υπάρχουν στη «λαϊκή» οπαδική παράδοση, με τη μια εξ αυτών να μας πηγαίνει στην εποχή, που οι λογοτέχνες έγραφαν άρθρα για τον Πειραιά.
Σύμφωνα με τον Στέφανο Μίλεση, συγγραφέα και χρονογράφο της πόλης του Πειραιά, ο «γαύρος» προέρχεται από τον «γαβριά», μια λέξη, που ετυμολογικά προέρχεται από το γαλλικό όνομα Gavroche (σε ελληνική μεταφορά Γαβριάς), ο οποίος ήταν ένας από τους ήρωες του μυθιστορήματος του Βίκτορ Ουγκό, «Οι Άθλιοι».
Η αναφορά του Στέφανου Μιλέση
«Εκείνη την εποχή συνωστίζονταν στο λιμάνι χιλιάδες παιδιά, χαμίνια. Οι πολύτεκνοι δεν μπορούσαν να θρέψουν πολλά στόματα και τα παιδιά αναζητούσαν μια πόλη που θα τους έδινε ευκαιρίες. Και ποια πόλη ήταν τότε το «Ελ Ντοράντο»; Ο Πειραιάς. Με το λιμάνι και τη βιομηχανία.
Υπήρχε παιδική εργασία. Από ηλικία 6 χρόνων δούλευαν στα υφαντουργεία, στα νηματουργεία, την ελαιουργία, τη βιοτεχνία και το θεωρούσαν φιλανθρωπία να προσφέρουν δουλειά σε παιδιά. Από εκεί γεννήθηκαν και οι μπακαλόγατοι, τους περιμάζευαν από τα λιμάνια, από τα καφάσια όπου κοιμόντουσαν, από τις ψαροκασέλες.
Από εκεί βγήκε η έκφραση ψαροκασέλα, από τα άδεια κιβώτια του λιμανιού. Τους προσέφεραν εργασία, στέγη, φαγητό στα μπακάλικα. Αυτά τα χιλιάδες παιδιά ήταν ένα εντυπωσιακό θέαμα. Όποιος ερχόταν με το πλοίο στον Πειραιά έβλεπε χιλιάδες φτωχά περιπλανώμενα παιδιά. Γι' αυτό ο Πειραϊκός Σύνδεσμος είχε σχολές απόρων παιδιών.
Γι’ αυτό υπήρχαν στον Πειραιά τα ορφανοτροφεία, το Χατζηκυριάκειο που ήταν θηλέων και το Ζάννειο που ήταν αρρένων. Στους λογοτέχνες δεν άρεσε η έκφραση «αλητόπαιδες», ούτε «χαμίνια» που τους έλεγε ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος.
Τα αποκάλεσαν γάβρους γιατί ήταν μικροί γαβριάδες. Ο γαβριάς ήταν ο μικρός ήρωας των «Αθλίων» του Βίκτωρος Ουγκώ. Και φορούσε τραγιάσκα, όπως τα μικρά παιδιά του Πειραιά. Και με τα χρόνια ο γαβριάς έγινε γάβρος.
Αν ψάξουμε τις προπολεμικές εφημερίδες έως το 1939, όλα τα παιδιά του Πειραιά τα έλεγαν γαβριάδες. Δεν θα έβγαινε, εξάλλου, η έκφραση από το ψάρι γαύρος, επειδή έτρωγαν αυτό το φτηνό ψάρι. Τότε δεν τον έλεγαν γαύρο, αλλά αντζούγια. Δεν είχαν ψυγεία να τον διατηρήσουν και τον έβαζαν στο αλάτι και τον έκαναν αντζούγια».
Ο γαύρος και του γαύρισμα
Σε ό,τι αφορά το λαϊκότροπο «γαύρος», ετυμολογικά συνδέεται είτε με τον γαυριά - γαύρο, το άλογο, δηλαδή, που είναι έτοιμο για αγώνα και κατ' επέκταση τον άτομο που υπερηφανεύεται για τις επιδόσεις του είτε με το ψάρι γαύρο.
Σύμφωνα με τον αστικό μύθο, κατά τη διάρκεια ενός αγώνα μεταξύ του Ολυμπιακού και του Παναθηναϊκό, οπαδοί των «Πρασίνων» υποδέχτηκαν τους αντίστοιχους του Ολυμπιακού με ψαροκασέλες γεμάτες γαύρο, που είχαν κλέψει στο λιμάνι.
Και κάπως έτσι, λέγεται ότι τους έμεινε το παρατσούκλι...
