«Πρέπει να χτίσουμε πάνω στις θετικές εξελίξεις των τελευταίων μηνών με την Τουρκία», τόνισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε μετά την ολοκλήρωση της Συνόδου του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους της Λιθουανίας.
Νωρίτερα, ο πρωθυπουργός είχε την πρώτη συνάντησή του, μετά από ενάμιση χρόνο, με τον πρόεδρο της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Επίσης, συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό των Σκοπίων, Dimitar Kovačevski και τον πρόεδρο της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν.
Στις δηλώσεις του, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε λόγο για μία «συγκρατημένη νέα αρχή με την Τουρκία» και υπογράμμισε πως «δεν λύθηκαν ως δια μαγείας τα προβλήματα» αλλά «υπάρχει διάθεση επαναπροσέγγισης».
«Θέλουμε να χτίσουμε στο θετικό κλίμα μετά τους σεισμούς. Η σημερινή συνάντηση (με τον Ερντογάν) επαλήθευσε τη διάθεση για μια νέα επανεκκίνηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και για έναν πιο σαφή οδικό χάρτη για το πώς θα κινηθούμε τους επόμενους μήνες. Πρόθεση να συναντηθούμε ξανά πριν το τέλος του έτους, στη Θεσσαλονίκη σε ανώτατο επίπεδο με θετική ατζέντα στο μενού. Δεν λύθηκαν, βεβαίως, όλα τα προβλήματα, αλλά υπάρχει διάθεση να προσεγγίσουμε ξανά το πλαίσιο των σχέσεών μας από μια θετική σκοπιά».
Αναφερόμενος στις διερευνητικές επαφές μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ο πρωθυπουργός σημείωσε: «Το πλαίσιο που οραματίζομαι για καλή συνεργασία, έχει τρεις άξονες. Ο πολιτικός διάλογος υπό την καθοδήγηση των υπουργών Εξωτερικών. Η βασική διαφορά είναι οι θαλάσσιες ζώνες. Ο δεύτερος δίαυλος είναι τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) που μπορούν να αποδώσουν καρπούς. Ο τρίτος άξονας αφoρά τη λεγόμενη θετική ατζέντα, σε μια δουλειά που έχει γίνει από τον κ. Φραγκογιάννη και αφορά σε ζητήματα οικονομικής συνεργασίας, ενεργειακής συνεργασίας και συνεργασίας, ενδεχομένως σε τομείς όπως η πολιτική προστασία. Είναι ένας τομέας στον οποίο πιστεύω ότι μπορούμε και σχετικά γρήγορα να έχουμε κάποια απτά αποτελέσματα ώστε αυτά να μπορούν να επισημοποιηθούν στο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας στη Θεσσαλονίκη πριν τα τέλη του χρόνου. Θέλω να θυμίσω επίσης ότι το ζήτημα των ευρωτουρκικών σχέσεων θα αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου».
Όπως συμπλήρωσε ο πρωθυπουργός: «Είναι προφανές ότι μια βελτίωση των σχέσεων Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας σχετίζεται με την άποψη που έχουν Αθήνα και Λευκωσία. Εμείς δεν έχουμε στρατηγικό όφελος με μια Τουρκία να είναι κάθετα απέναντι στην Δύση. Το όφελος είναι η Τουρκία να παίξει με τους δικούς μας κανόνες, τους κανόνες του διεθνούς δικαίου και των πολυμερών σχημάτων. Είμαστε στην αρχή μιας καινούριας θητείας και δεν έχω λόγο να αμφισβητήσω την ειλικρίνεια των προθέσεών του. Είναι μια στροφή αλλά έχω την υποχρέωση να βλέπω το ποτήρι μισογεμάτο και όχι μισοάδειο.
Στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου είμαστε έτοιμοι να εξετάσουμε το επίπεδο των συζητήσεων και στο πλαίσιο των υπουργών. Δεν λύθηκαν ως δια μαγείας τα προβλήματα ούτε μπορούμε να μιλήσουμε για μια διαφορετική ημέρα γιατί δεν ξεχνάμε όσα έγιναν εδώ και 4 χρόνια. Το χρωστάμε στους λαούς μας να προσπαθήσουμε έστω και αν δεν μπορούμε να λύσουμε το θέμα των θαλασσίων ζωνών. Να μην είμαστε σε καθεστώς έντασης, να μην είμαστε στα «κόκκινα» να το πω σωστά».
Ερωτώμενος για το αν τέθηκε θέμα εξοπλισμών της Ελλάδας από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο πρωθυπουργός απάντησε ότι δεν τέθηκε γιατί δεν μπορούσε να τεθεί. «Το εξοπλιστικό μας πρόγραμμα είναι δρομολογημένο και δεν επιδέχεται ουσιαστικών τροποποιήσεων. Είναι ένα πρόγραμμα που θωρακίζει τις ένοπλες δυνάμεις και συνεισφέρει και στο ΝΑΤΟ και στην αυτονομία της Ευρώπης. Δεν πρέπει να το βλέπουμε μέσα από το πρίσμα της αντιπαλότητας με την Τουρκία. Πάντα μας απασχολούσε να μην χρησιμοποιούνται ΝΑΤΟϊκοί εξοπλισμοί για παραβιάσεις κυριαρχίας και δικαιωμάτων των χωρών».
Στο περιθώριο της Συνόδου ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε επαφές και με τον Εμανουέλ Μακρόν, τον Όλαφ Σολτς και τον Έντι Ράμα. «Επιβεβαιώσαμε τη συνεργασία σε πολλά επίπεδα και στον αμυντικό τομέα. Στα τέλη Σεπτεμβρίου θα πεσει στο νερό και η πρώτη φρεγάτα, ενώ στο τραπέζι βρέθηκαν η Ουκρανία και το μεταναστευτικό. Το ίδιο ισχύει και στη συζήτηση που ακολούθησε με τον Όλαφ Σολτς. Με τον Αλβανό πρωθυπουργό Ράμα, του επανέλαβα πως πρέπει να επιλυθεί το ζήτημα Μπελέρη. Είναι θέμα κράτος δικαίου όταν ένας εκλεγμένος δήμαρχος κρατείται χωρίς κατηγορίες. Έστειλα σαφές μήνυμα με δεδομένο το ευρωπαϊκό βήμα που θέλει να κάνει η Αλβανία», ανέφερε σχετικά ο ‘Ελληνας πρωθυπουργός.
Για τη συζήτηση που είχε με τον Τζο Μπάιντεν και τα εξοπλιστικά, είπε: «Ισχυρότερες παρά ποτέ είναι οι σχέσεις Ελλάδας – ΗΠΑ. Με τον Τζο Μπάιντεν επανεπιβεβαιώσαμε το πολύ υψηλό επίπεδο συνεργασίας. Επανέλαβα τη μεγάλη σημασία του λιμανιού Αλεξανδρούπολης για την τροφοδοσία της ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟμε στρατεύματα αλλά και εξοπλισμό. Στα πλαίσια συνεργασίας Ελλάδας – ΗΠΑ θα έχουμε σύντομα θετικές ειδήσεις για την ενίσχυση των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων. Μας αφορά μόνο έμμεσα η σχέση ΗΠΑ – Τουρκίας, η στάση του Κογκρέσου στο ζήτημα αυτό φαίνεται να είναι γνωστή. Είναι κοινός τόπος ότι οι εξοπλισμοί που δίνονται σε κράτη μέλη του ΝΑΤΟ δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται εναντίον τους. Οι ΗΠΑ βλέπουν την Ελλάδα ως παράγοντα σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου».
Τέλος, για το μεταναστευτικό ζήτημα και τις συζητήσεις που έγιναν σε επίπεδο ΝΑΤΟ, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ανέφερε: «Οι μεταναστευτικές ροές στη Μεσόγειο αποτελούν υβριδική απειλή για το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Μας απασχολούν όσα γίνονται στον Ειρηνικό και τον Ινδοειρηνικό, αλλά μας απασχολεί περισσότερο τι γίνεται στην άμεση γειτονιά μας, τη Βόρεια Αφρική. Κάνουμε μια συγκρατημένη νέα αρχή με την Τουρκία σε αυτό το κομμάτι, αυτό προσαρμόζει και τα θέματα που συζητάμε».
