Σχολιάζοντας την ανταρσία της Wagner, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην Τουρκία, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου δήλωσε: «Ελπίζω ότι αυτό που συνέβη στη Ρωσία θα είναι ένα μάθημα, γιατί η Wagner είναι η Sadat της Τουρκίας. Δεν θα επιτρέψουμε καμία παραστρατιωτική δομή που είναι εχθρός του λαού».
Ποια είναι όμως η τουρκική Sadat και γιατί προκαλεί ανησυχία σε ειδικούς ακόμα και στον αρχηγό της τουρκικής αντιπολίτευσης;
Ο Τούρκος «Γεβγκένι Πριγκόζιν»
Η Sadat, είναι η πρώτη τουρκική εταιρία παροχής στρατιωτικών υπηρεσιών που ιδρύθηκε το 2012 από τον ισλαμιστή απόστρατο ταξίαρχο Adnan Tanrıverdi, και μεταξύ άλλων, φέρεται να μετέφερε όπλα στη ριζοσπαστική ισλαμιστική τρομοκρατική οργάνωση al-Nusra στη Συρία.
Ο Tanriverdi είδε τις ευκαιρίες που προσέφερε μια ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία, μετά την εμπειρία του στον πόλεμο στη Βοσνία τη δεκαετία του 1990.
Μιλώντας στο BBC Turkish, ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Άγκυρας δρ. Filiz Zabcı αποδίδει την ανάπτυξη εκείνη τη περίοδο σε λόγους, όπως η συνταξιοδότηση εκατομμυρίων στρατιωτών στις δυτικές χώρες μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, η ιδιωτικοποίηση της ασφάλειας – ένα πεδίο με νεοφιλελεύθερες πολιτικές – και στις αλλαγές στην πολεμική τεχνολογία.
Ο καθηγητής προσθέτει ότι αυτές οι εταιρείες έγιναν ορατές σε περιοχές όπου το κράτος ήταν αποδυναμωμένο και υπήρχαν συγκρούσεις και ο γιουγκοσλαβικός εμφύλιος ήταν ένα από τα πρώτα παραδείγματα.
Η Sadat αυτοπροσδιορίζεται ως «μια εταιρεία που παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες και στρατιωτική εκπαίδευση στον τομέα της άμυνας».
Σύμβουλος του Ερντογάν
Ο Tanrıverdi εκδιώχθηκε από τον στρατό το 1996 λόγω υποψιών για «ισλαμιστικές δραστηριότητες», σε μια εποχή που το κοσμικό κράτος κυριαρχούσε στην Τουρκία. Ωστόσο, όταν ανήλθε ο Ερντογάν στην εξουσία, ο Tanrıverdi όχι μόνο έκανε το come back, αλλά ισχυροποιήθηκε.
Όπως αναφέρει και η DW, ήταν ο κορυφαίος σύμβουλος του προέδρου Ερντογάν, καθώς έγινε επίσης μέλος του Προεδρικού Συμβουλίου Ασφάλειας και Εξωτερικής Πολιτικής.
Ωστόσο, τον Ιανουάριο του 2020 αναγκάστηκε να παραιτηθεί αφού είπε σε μια θρησκευτική διάσκεψη ότι η Sadat άνοιγε το δρόμο για τον ερχομό του Μαχντί, μιας μεσσιανικής φιγούρας που ορισμένοι Μουσουλμάνοι πιστεύουν ότι θα λυτρώσει την ανθρωπότητα πριν το τέλος του κόσμου.
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι σταμάτησε η πορεία προς την ισχυροποίηση της εταιρείας.
Η μεγάλη και επικίνδυνη διαφορά με τη Wagner… η θρησκεία
Αναλύοντας την τουρκική «Βάγκνερ» ο Αμερικανός ταγματάρχης Ματ Πάουερς, λέει πως «παρά τις ποικίλες και συχνά προκλητικές αναφορές, η Sadat γίνεται καλύτερα κατανοητή ως σύγχρονο παράδειγμα στην εξέλιξη της ιδιωτικοποιημένης στρατιωτικής βιομηχανίας. Χρησιμεύει ως γηγενής τουρκική εναλλακτική λύση τόσο στις δυτικές όσο και στις ρωσικές εταιρείες».
Μπορεί στη Wagner οι ιθύνοντες να μοιράζονταν τις γεωπολιτικές στοχεύσεις το Πούτιν, αλλά το βασικό κίνητρό τους ήταν το κέρδος. Ωστόσο, η Sadat, υλοποιεί το όραμα του Tanrıverdi για έναν ισλαμικό στρατό που υποκινείται πρωτίστως από τις θρησκευτικές αξίες.
Αυτή είναι μια μοναδική ειδοποιός αναφορά για έναν σύγχρονο ιδιωτικό στρατό.
Θεωρώντας την ιδιωτικοποιημένη στρατιωτική βιομηχανία ότι είναι «υπό τον έλεγχο του δυτικού καπιταλισμού», το μανιφέστο της εταιρείας περιγράφει λεπτομερώς τη φιλοδοξία της να λειτουργήσει μια εναλλακτική λύση στις «αποικιακές χώρες της σταυροφορικής νοοτροπίας».
Το δυναμικό της είναι στελέχη που «θα αποδώσουν πρωταρχική σημασία στα εθνικά συμφέροντα τέτοιων χωρών και στα κοινά συμφέροντα του Κόσμου του Ισλάμ, [και] που έχουν τη βαθιά εμπειρία [των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων]». Γι΄αυτό εξάλλου στον χάρτη του μότο της εταιρείας είναι όλες οι πρώην κτήσεις της Οθωμανικης Αυτοκρατορίας σε Αφρική και Ασία.
Μακροπρόθεσμα, η εταιρεία θα «συμβάλει στην ανάδειξη του Κόσμου του Ισλάμ ως Υπερδύναμη και στην προώθηση ενός περιβάλλοντος συνεργασίας στον τομέα της Άμυνας και της Αμυντικής Βιομηχανίας μεταξύ των Ισλαμικών Χωρών». Τέτοιες φιλοδοξίες δεν εμπεριέχονται σε άλλες ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες.
Μήνυμα στις ανταγωνιστικές δυνάμεις
Αν και η τουρκική κυβέρνηση αρνείται οποιαδήποτε ανάμειξη στη στρατολόγηση και αποστολή μισθοφόρων στο εξωτερικό, ωστόσο, όπως αναφέρει ο δρ. Alessandro Arduino στο The National Interest, δυτικοί αναλυτές είναι δύσπιστοι.
«Η δυτική αφήγηση για τη Sadat πλαισιώνει την εταιρεία ως αγωγό μεταξύ Άγκυρας και Σύριων μαχητών, συνδέοντας τον τουρκικό στρατό και τις υπηρεσίες ασφαλείας με πολεμικές ενέργειες Σύρων μισθοφόρων από τη Λιβύη έως τον Καύκασο, ενώ δίνει στην Άγκυρα περιθώριο να αρνηθεί οποιαδήποτε επίσημη ανάμειξη σε αυτές».
«Η Τουρκία κατάλαβε από νωρίς ότι η προσεκτική ανάπτυξη μισθοφόρων, από τυφεκιοφόρους έως μονάδες ειδικών επιχειρήσεων, σε σημαντικές γεωστρατηγικές περιοχές, της επέτρεψε να στείλει ένα μήνυμα στις ανταγωνιστικές δυνάμεις. Ταυτόχρονα, η χρήση τέτοιων δυνάμεων περιόρισε τις εγχώριες δυνάμεις να θέσουν σε κίνδυνο τα τουρκικά στρατεύματα».
Επίσης, οι αναποτελεσματικές προσπάθειες της Δύσης να συντρίψουν τη Wagner μέσω οικονομικών κυρώσεων προσέφεραν στην Άγκυρα μια καλή πληροφορία: Τέτοιες στρατιωτικές εταιρείες είναι θωρακισμένες απέναντι σε διεθνείς αντιδράσεις και έτσι μπορούν να λειτουργούν απρόσκοπτα.
Τουρκικά όπλα στην Wagner
Σύμφωνα με έγγραφα που επικαλείται η Washington Post, οι ΗΠΑ απέκτησαν πρόσβαση στα σχέδια του ομίλου Wagner που έδειχναν ότι η εταιρεία επεδίωξε να αγοράσει όπλα από τη Τουρκία.
Στις αρχές Φεβρουαρίου, το προσωπικό της Wagner «συναντήθηκε με τουρκικές επαφές για να αγοράσει όπλα και εξοπλισμό από την Τουρκία για τις προσπάθειες του Vagner στο Μάλι και την Ουκρανία», αναφέρει μια έκθεση.
Αναφέρει περαιτέρω ότι ο μεταβατικός πρόεδρος του Μάλι, Assimi Goïta, «είχε επιβεβαιώσει ότι το Μάλι μπορούσε να αποκτήσει όπλα από την Τουρκία για λογαριασμό της Wagner».
Δεν είναι σαφές από την έκθεση τι μπορεί να γνώριζε η τουρκική κυβέρνηση για τις προσπάθειες της Βάγκνερ ή αν αποδείχθηκαν καρποφόρες, αλλά η αποκάλυψη ότι ένας σύμμαχος του ΝΑΤΟ μπορεί να βοηθούσε τη Ρωσία στον πόλεμό της κατά της Ουκρανίας θα μπορούσε να αποδειχθεί το λιγότερο προβληματική.
Πάντως, ο Κιλιτσντάρογλου όταν βρέθηκε μπροστά από τα κεντρικά γραφεία της εταιρείας στην Κωνσταντινούπολη το 2022 υπενθύμισε: «Επανειλημμένα προειδοποίησα τη κυβέρνηση για τη Sadat. Είπα ότι ήθελαν να καταστρέψουν τη Δημοκρατία της Τουρκίας και να αλλάξουν τη γλώσσα, τη σημαία και το Σύνταγμά της».
Ο Κεμαλιστής πολιτικός δήλωσε ότι η Sadat είναι μια παραστρατιωτική οργάνωση που εκπαιδεύει μαχητές σε παράνομους πολέμους, δολιοφθορές, επιδρομές, ενέδρες και δολοφονίες.