Ο αθλητισμός και πολύ περισσότερο το ποδόσφαιρο, διαδραμάτιζε πάντα ρόλο στις διεθνείς σχέσεις. Τον Οκτώβριο του 2009 στην Προύσα, γύρω από το ποδοσφαιρικό γήπεδο της πόλης επικρατούσαν δρακόντεια μέτρα ασφαλείας. Ο λόγος δεν ήταν το αθλητικό ενδιαφέρον της συνάντησης. Ο αγώνας δεν είχε μεγάλη αθλητική σημασία για τις αντίπαλες ομάδες, Τις Εθνικές της Τουρκίας και της Αρμενίας.
Το σημαντικό ήταν η παρουσία στο γήπεδο του προέδρου της Αρμενίας Σερζ Σαρκισιάν, ο οποίος έναν μήνα νωρίτερα είχε καλέσει στο Γερεβάν για τον πρώτο αγώνα των δύο ομάδων τον τότε πρόεδρο της Τουρκίας Αμπντουλάχ Γκιουλ, κι αυτή η συνάντηση ήταν η πρώτη από το 1993. Αυτές οι συναντήσεις εγκαινίασαν τη «διπλωματία του ποδοσφαίρου» μεταξύ των δύο χωρών, η οποία οδήγησε στην ιστορική συμφωνία σύναψης διπλωματικών σχέσεων και ανοίγματος των μεταξύ τους συνόρων εντός δύο μηνών.
Η διπλωματία του ποδοσφαίρου έγινε έντονη στο Παγκόσμιο Κύπελλο του Κατάρ το 2022. Το μικρό κρατίδιο του Κόλπου επένδυσε τεράστια ποσά ώστε να αναλάβει τη διοργάνωση των αγώνων, οι οποίοι διεξήχθηκαν κανονικά παρά τα όσα ακούστηκαν για τη διαδικασία ανάληψης των αγώνων και τις καταγγελίες για χιλιάδες θανάτους εργατών. Το Κατάρ ήθελε να ενισχύσει την εικόνα της χώρας στο εξωτερικό και πέτυχε αρκετά πράγματα με την ανάληψη των αγώνων.
Ενα μεγάλο διεθνές γεγονός, όπως το Μουντιάλ, προσφέρει οφέλη στην διοργανώτρια χώρα, από την τεράστια κάλυψη των διεθνών media. Το να κερδίσεις στο γήπεδο είναι σημαντικό, αλλά το να διοργανώνεις ένα τόσο μεγάλο γεγονός είναι ήδη μια τεράστια νίκη.
Μία από τις πρώτες πράξεις που επιδιώκουν να επιτύχουν οι νέες ανεξάρτητες χώρες στη διεθνή σκηνή είναι να ενταχθούν στη FIFA.
Ισως γι’ αυτό η FIFA έχει πάνω από διακόσια κράτη – μέλη, περισσότερα μέλη πλέον από τα Ηνωμένα Εθνη. Το ποδόσφαιρο χρησιμοποιείται συχνά ως δείκτης διεθνούς νομιμότητας.
Το ποδόσφαιρο είναι μια κοινή γλώσσα και τη χρησιμοποιούν συμβολικά όλοι. Θυμηθείτε τον Βλαντίμιρ Πούτιν, όταν η Ρωσία φιλοξένησε το Μουντιάλ του 2018. Τότε έγινε μία ιστορική συνάντησή με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. Ο Πούτιν του χάρισε μια μπάλα ποδοσφαίρου, την οποία ο ανίδεος από το ποδόσφαιρο Τραμπ δεν ήξερε τι να την κάνει και την έδωσε στην έκπληκτη Μελάνια. «Τώρα η μπάλα είναι στο δικό σας γήπεδο», του είπε ο Πούτιν, αναφερόμενος στη διοργάνωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου το 2026 από τις ΗΠΑ, τον Καναδά και το Μεξικό.
Ανατρέχοντας στο παρελθόν θα εντοπίσουμε τον ισχυρό ρόλο του ποδοσφαίρου στις διεθνείς σχέσεις. Αρκεί να θυμηθούμε την εκεχειρία των Χριστουγέννων του 1914, όταν βρετανοί, γάλλοι και γερμανοί στρατιώτες σταμάτησαν να πολεμούν και οργάνωσαν έναν ποδοσφαιρικό αγώνα ανάμεσα από τα χαρακώματα.
Το 1967, ο πόλεμος στο Βιετνάμ ήταν στο ζενίθ, η αυστραλιανή ποδοσφαιρική ομάδα στάλθηκε στο Νότιο Βιετνάμ από την κυβέρνηση της Καμπέρα για να πάρει μέρος στο Τουρνουά της Εθνικής Ημέρας στη Σαϊγκόν, το οποίο και κέρδισε την ώρα που αιματηρές μάχες εξελίσσονταν όχι πολύ μακριά. Ο τότε αρχηγός της ομάδας Τζόνι Γουόρεν αργότερα κατήγγειλε την κυβέρνηση της χώρας του ότι είχε στείλει τους ποδοσφαιριστές εκεί για να εδραιώσει τη θέση της κυβέρνησης του Νότιου Βιετνάμ.
Πολύ πιο πρόσφατα, το 2007, όταν η FIFA ανακοίνωσε επίσημα τη Βραζιλία ως οικοδέσποινα του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου του 2014, ο τότε πρόεδρος Λούλα ντα Σίλβα πανηγύρισε ένα επίτευγμα των διπλωματικών προσπαθειών της χώρας του που είχαν ξεκινήσει το 2003, όταν άρχισε να επικαλείται συχνά μια ρητορική για την εθνική ταυτότητα που στηριζόταν σε μεγάλο βαθμό στο ποδόσφαιρο.
Η ΟΥΕΦΑ προσπαθεί με κάθε τρόπο να περάσει το μήνυμα «Το ποδόσφαιρο μας ενώνει». Οπου κι αν γυρίσει κάποιος τα μάτια του στις πόλεις όπου διεξάγονται αγώνες του Euro 2024, θα δει αυτό το μήνυμα.
Το μήνυμα όμως δεν πιάνει τόπο σε όλους τους οπαδούς.
Οι «θερμόαιμοι» δεν λείπουν από τα μεγάλα ποδοσφαιρικά ραντεβού, όπου δίνουν παρόν κάθε λογής οπαδοί. Στο φετινό Euro, εκείνο που έκανε αίσθηση ήταν το μίσος μεταξύ εθνικοτήτων. Οι εθνικές διαφορές που υπάρχουν μεταξύ τριών λαών, τους Αλβανούς, τους Κροάτες και τους Σέρβους, βρήκαν πρόσφορο έδαφος για αντιπαράθεση στα γήπεδα της Γερμανίας, στη φάση των ομίλων. Με λιγότερο ένταση η αντιπαράθεση Τούρκων και Γεωργιανών.
Οι Αλβανοί σήκωσαν στην εξέδρα τους προβοκατόρικα μηνύματα πολιτικού περιεχομένου, κι ένας αλβανόφωνος ρεπόρτερ από το Κόσοβο προκάλεσε τους οπαδούς της Σερβίας ανεμίζοντας τη σημαία – σύμβολο της λεγόμενης «Μεγάλης Αλβανίας». Και δεν ήταν μόνο αυτό. Ο αλβανός διεθνής, Μιρλίντ Ντάκου, ο οποίος παλαιότερα αγωνιζόταν με την εθνική ομάδα του Κοσσυφοπεδίου αλλά το 2023 «αλλαξοπίστησε», στον αγώνα εναντίον της Κροατίας άρπαξε έναν τηλεβόα και φώναζε υβριστικά συνθήματα κατά της Σερβίας και της Βόρειας Μακεδονίας, όπου υπάρχει μεγάλη έχθρα ανάμεσα στον σλάβικο πληθυσμό και την αλβανική μειονότητα. Οι Κροάτες φώναζαν «κρεμάστε τους Σέρβους στην Ιτιά» και στο 60ο λεπτό του παιχνιδιού, μαζί με τους Αλβανούς πλέον, «σκοτώστε έναν Σέρβο». Οι Σέρβοι ανάρτησαν ένα μπάνερ με «ανάρμοστα μηνύματα» που αφορούσαν το Κόσοβο, το οποίο σήμερα κατοικείται κατά 92% από Αλβανούς.
Στα Εθνικά Πρωταθλήματα, τα φαινόμενα αυτά είναι συνηθισμένα αλλά οι ομοσπονδίες δεν παίρνουν θέση. Είτε γιατί δεν θέλουν να εισπράξουν την μήνη των οπαδών, είτε γιατί υιοθετούν αυτές τις πράξεις. Μπορεί το κακό να έχει ρίζα όχι περισσότερους από 300-400 φανατικούς, αλλά η ζημιά γίνεται. Η ΟΥΕΦΑ αρκέστηκε στο να επιβάλει χρηματικά πρόστιμα, και δεν έδωσε συνέχεια καθώς Αλβανία, Σερβία και Κροατία αποκλείστηκαν. Το σίγουρο πάντως είναι ότι το πρόβλημα δεν λύθηκε ούτε πρόκειται να λυθεί, γιατί ένα αθλητικό γεγονός διεθνούς επιπέδου έχει μεγάλη προβολή κι έτσι να μηνύματα αποκτούν μεγάλη δυναμική.