Οι εικόνες με τις ολοκαίνουργιες πολυκατοικίες στην Τουρκία που έχουν καταρρεύσει ή έχουν γείρει επικίνδυνα μετά τους φονικούς σεισμούς τη Δευτέρα προκαλούν οργή στη χώρα και ερωτηματικά σε όλο τον κόσμο.
Τι δεν πήγε καλά και κτίρια που ήταν φτιαγμένα σε σεισμογενή περιοχή καταστράφηκαν, θάβοντας στα ερείπια χιλιάδες ανθρώπους;
Σε εκτεταμένο ρεπορτάζ το BBC τονίζει ότι με τις σύγχρονες μεθόδους κατασκευής τα κτίρια είναι σε θέση να αντέξουν τα 7,8 και 7,5 Ρίχτερ των σεισμών. Οι κανονισμοί, σε μια χώρα με πλούσια σεισμική προϊστορία όπως η Τουρκία, θα έπρεπε να διασφαλίζουν ότι τα κτίρια αντέχουν.
Από τη θεωρία στην εικόνα που είδαμε -και πρώτοι οι ένοικοι σε αυτά τα κτίρια- η διαφορά είναι χαώδης.
Στη Μαλάτια οι χαμηλότεροι όροφοι μιας πολυκατοικίας κατέρρευσαν αφήνοντας αυτούς ψηλότερα να ισορροπούν επικίνδυνα. Το κτίριο είχε ολοκληρωθεί μόλις πέρυσι και διαφημιζόταν ως κατασκευή με υλικά «πρώτης ποιότητας». Η κατασκευαστική εταιρεία έσπευσε μετά τον σεισμό να αφαιρέσει το διαφημιστικό υλικό από το Διαδίκτυο – ίσως μια έμμεση παραδοχή «ενοχής».
Παρόμοια εικόνα στην Αλεξανδρέττα, όπου κατέρρευσε το μισό ενός 16όροφου κτιρίου, όπως φαίνεται στη φωτογραφία. Αυτό είχε ολοκληρωθεί το 2019, υποτίθεται και αυτό με τα τελευταία πρότυπα.
Τρίτο δείγμα, από την Αντάκια, όπου κατέρρευσε εντελώς 9όροφη πολυκατοικία, κατασκευής του 2019 και αυτή, με υψηλή ποιότητα κατασκευής. Ο ιδιοκτήτης της κατασκευαστικής, Σερβέτ Άτλας, απέδωσε την κατάρρευση στην ατυχία: «Έχτισα εκατοντάδες κτίρια στην επαρχία Χατάι. Δυστυχώς δύο έπεσαν...». Εξάλλου, είπε ακόμη στο BBC, ότι τα κτίρια στην περιοχή δεν θα άντεχαν σε τόσο μεγάλο σεισμό, κατηγορώντας και τα ΜΜΕ ότι ψάχνουν για αποδιοπομπαίους τράγους.
Δεν τηρούνται οι κανόνες
Ό,τι και αν λένε οι κατασκευαστές, η οργή στους πολίτες παραμένει. Οι ειδικοί εξηγούν και αυτοί ότι ένα καλοφτιαγμένο κτίριο θα άντεχε, ειδικά στις περιοχές όπου η μετακίνηση του εδάφους δεν ήταν στο μέγιστο. Σε πολλές περιπτώσεις φταίει ότι δεν έγιναν επισκευές με τον ορθό τρόπο σε κτίρια που είχαν «τραυματιστεί» από παλαιότερους σεισμούς
Η εμπειρία του καταστροφικού σεισμού του 1999 στη Νικομήδεια οδήγησε σε αναθεώρηση των οικοδομικών κανονισμών στην Τουρκία. Η τελευταία έγινε το 2018, αλλά είναι εμφανές ότι δεν τηρείται ιδιαίτερα.
Η χώρα, αναφέρει το BBC, παρέχει κάθε τόσο ένα είδος «κατασκευαστικής αμνηστίας» που εξαιρεί από την καταβολή προστίμου για κτίρια που χτίστηκαν χωρίς τους απαραίτητους κανόνες ασφαλείας. Μόνο στις πληγείσες περιοχές, έχουν «αμνηστευτεί» 75.000 κτίρια. Στη Σμύρνη που χτυπήθηκε σκληρά το 2020, είχαν ωφεληθεί από το ίδιο μέτρο πάνω από 670.000 κτίρια.
Σε όλη τη χώρα ένα στα δύο κτίρια (γύρω στα 13 εκατ.) υπολογίζεται ότι έχουν χτιστεί κατά παράβαση των κανονισμών -μια τραγωδία που περίμενε ένα χτύπημα του Εγκέλαδου για να εκδηλωθεί.
Την ίδια ώρα, το CNN εκτιμάτα ότι σχεδόν 4.000 κτίρια κατέρρευσαν, σε ένα φαινόμενο που χαρακτηρίζει «pancake collapse». Ονομάστηκε έτσι για τον τρόπο με τον οποίο τα πατώματα που καταρρέουν προσγειώνονται και στοιβάζονται καθώς πέφτουν. «Τα pancake collapses "στοιβάζουν" τα δάπεδα πάνω τους, μειώνοντας όλο τους το βάρος σχεδόν στον τελευταίο όροφο. Αυτό συνεχίζεται, συσσωρεύοντας περισσότερο βάρος, καθώς πέφτει η δομή» αναφέρει η σχετική ανάλυση του αμερικανικού ειδησεογραφικού δικτύου.
Πρόκειται για μια «βαθμιαία ρήξη», που συχνά ξεκινά από το κάτω μέρος: Ένα δομικό στοιχείο είναι κατεστραμμένο, συνήθως στους κάτω ορόφους ή τα θεμέλια ενός κτιρίου, γεγονός που κάνει τους τελευταίους ορόφους να καταρρεύσουν κάθετα, προς τα κάτω. Όταν δεν υπάρχει υποστήριξη στους κάτω ορόφους ή τα θεμέλια, οι πάνω όροφοι αρχίζουν να χτυπούν από πάνω προς τα κάτω.
Το «pancake collapse» περιπλέκει, μάλιστα, τις επιχειρήσεις διάσωσης, επειδή τα ερείπια που παραμένουν κοντά στο σημείο της κατάρρευσης είναι ασταθή και θα μπορούσαν να πέσουν, καθώς οι διασώστες κινούνται στα συντρίμμια.
Στην ίδια ανάλυση επισημαίνεται ότι η πτώση των Δίδυμων Πύργων του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου στις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου είναι ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα -αν και προήλθε από τρομοκρατική ενέργεια και όχι από μεγάλο σεισμό.
Όταν τα αεροπλάνα χτύπησαν στα πλάγια των Δίδυμων Πύργων, κατέστρεψαν τη «φέρουσα ικανότητα επιφανειακών θεμελιώσεων», με τους τελευταίους ορόφους να «κάθονται» στο υπόλοιπο κτίριο.
