Η πρώτη ακτίδα του ήλιου έντυσε το δωμάτιο, εκείνη απλά κοίταξε από το παράθυρο και σηκώθηκε από το πάτωμα. Πήγε στον καθρέφτη και αντίκρυσε μια γνώριμη εικόνα. Τα μάτια της ήταν γεμάτα δάκρυα, το πρόσωπο της είχε αίμα και οι μελανιές άρχισαν να κάνουν την εμφάνιση τους σε διάφορα σημεία. Οι σκέψεις κατέκλυσαν το μυαλό της. Τι θα μπορούσε να κάνει; Μήπως να του έδινε μια ακόμη ευκαιρία; Μήπως θα άλλαζε; Μήπως ήταν μια κακή στιγμή; Τι θα έλεγε ο κόσμος; Και αν το έλεγε, θα τη βοηθούσε κανείς; Δεν είχε ακούσει κανείς τι γινόταν το βράδυ;
Δυο πόρτες πιο δίπλα μια κοπέλα πάλευε με τους δαίμονες της εμφάνισης και του βάρους. Ο «δικός» της παρατήρησε ότι πήρε κάποια κιλά και την έκρινε όταν την είδε με τη σοκολάτα στο χέρι. Σκεφτόταν τι θα μπορούσε να κάνει για να μην τον χάσει; Αν την άφηνε; Αν πήγαινε με άλλη; Τα πρώτα άρθρα για δίαιτα γέμισαν την οθόνη της.
Στο δρόμο μια κοπέλα μιλούσε στο κινητό, ένιωθε τρισευτυχισμένη καθώς μόλις είχε βραβευτεί το project που είχε ετοιμάσει αλλά ξαφνικά το χαμόγελο έσβησε από τα χείλη της. Η φωνή στην άλλη άκρη του τηλεφώνου της έλεγε ότι η επιτυχία της δεν ήταν δική της. Δεν θα μπορούσε να είναι δική της, δεν είχε τα προσόντα να το κάνει. Άφηνε και υπονοούμενα ότι ίσως άρεσε στο αφεντικό της και τη βοήθησε για να επωφεληθεί. Μέσα της ήξερε ότι είχε διαβάσει πολύ, ξόδεψε πολλές ώρες μπροστά στον υπολογιστή για να το ετοιμάσει, έχασε πολλές εκδρομές και εξόδους για να αριστεύσει και να μπορεί να έχει τη θέση αυτή.
Πόσες φορές έφτασαν στα αυτιά σου παρόμοιες ιστορίες; Πόσες φορές άκουσες τις φωνές μιας γυναίκας από το πάνω ή το δίπλα σπίτι και φοβήθηκες να ενημερώσεις; Πόσες φορές από το φόβο των σχολίων του περιγύρου υπέμεινες πράγματα που δεν έπρεπε; Πόσες φορές εσύ η ίδια δεν άκουσες από το αγόρι, το σύντροφο ή τον σύζυγο σου να σε υποτιμά και να μη σε στηρίζει και έμεινες; Και όταν σήκωσε το χέρι του, σκέφτηκες μια φορά έγινε δεν είναι τέτοιος.
Ποιες είναι οι μορφές βίας;
Η βία κατά των γυναικών αποτελεί σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα, το οποίο πλήττει την αξιοπρέπεια, την ασφάλεια και τα θεμελιώδη δικαιώματά τους. Εμφανίζεται σε πολλές μορφές, όπως η σωματική, ψυχολογική, σεξουαλική, οικονομική και κοινωνική βία, οι οποίες είναι συχνά διαπλεκόμενες μεταξύ τους.
Η σωματική βία περιλαμβάνει πράξεις που προκαλούν σωματικό πόνο ή τραυματισμό, όπως χτυπήματα ή κακοποιήσεις. Η ψυχολογική βία, από την άλλη, περιλαμβάνει εξευτελισμούς, απειλές ή εκφοβισμούς, επηρεάζοντας βαθιά την αυτοεκτίμηση και την ψυχική υγεία των γυναικών. Η σεξουαλική βία, που μπορεί να περιλαμβάνει βιασμό ή σεξουαλική παρενόχληση, αποτελεί εξαιρετικά τραυματική εμπειρία, ενώ η οικονομική βία συνδέεται με τον έλεγχο ή την αποστέρηση πόρων, περιορίζοντας την αυτονομία των γυναικών. Η κοινωνική βία εκδηλώνεται με απομόνωση, απαγορεύσεις ή περιορισμούς στις κοινωνικές σχέσεις.
Η βία αυτή συχνά ριζώνει σε ανισότητες μεταξύ φύλων, στερεότυπα και διακρίσεις που διαιωνίζονται σε οικογένειες, κοινότητες και πολιτισμούς. Η αντιμετώπισή της απαιτεί ολοκληρωμένες παρεμβάσεις, όπως εκπαίδευση, ενίσχυση των θυμάτων και νομοθετικά μέτρα, ώστε να διασφαλιστεί η προστασία και η ισότητα των γυναικών σε κάθε πτυχή της ζωής τους.
Ραγδαία αύξηση περιστατικών
Σύμφωνα με έρευνες, το 29,6% των γυναικών δηλώνουν ότι έχουν υποστεί σωματική βία ενώ το 18,1% έχει βιώσει σεξουαλική βία. Συνολικά, το 36,5% των γυναικών έχει υποστεί είτε σωματική είτε σεξουαλική βία από διάφορους δράστες. Η ψυχολογική βία, συχνά μέσα στο πλαίσιο στενών συντροφικών σχέσεων, είναι η πιο κοινή μορφή και επηρεάζει το 40,4% των γυναικών.
Από το 2019 έως το 2024, καταγράφηκαν 45.282 περιστατικά έμφυλης βίας, τα οποία περιλαμβάνουν ψυχολογική, σωματική, σεξουαλική και οικονομική βία. Η εντατικοποίηση της πανδημίας COVID-19 αύξησε σημαντικά τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Οι αναφορές στο τηλεφωνικό κέντρο 15900 αυξήθηκαν κατά 230% κατά τη διάρκεια της καραντίνας.
Σύμφωνα με έρευνα της περιόδου 2021-2023, το 29,6% των γυναικών έχει υποστεί σωματική βία τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του, ενώ το 18,1% έχει βιώσει σεξουαλική βία. Περίπου το 36,5% ανέφερε ότι υπήρξε θύμα σωματικής ή σεξουαλικής βίας γενικότερα. Παράλληλα, οι περιπτώσεις διαδικτυακής παρενόχλησης και stalking αυξάνονται συνεχώς, με θύματα κυρίως νεαρές γυναίκες και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως γυναίκες με αναπηρία ή μετανάστριες. Η βία συναντάται στον ψηφιακό χώρο καθώς το 27% των Ελληνίδων δηλώνει ότι έχει δεχθεί απειλητικά μηνύματα ή ανεπιθύμητη παρενόχληση στο διαδίκτυο.
Την προηγούμενη χρονιά περίπου 51.100 γυναίκες και κορίτσια παγκοσμίως δολοφονήθηκαν από τους συντρόφους τους ή άλλα μέλη της οικογένειάς τους, δηλαδή κατά μέσο όρο 140 γυναίκες ή κορίτσια δολοφονούνταν κάθε μέρα από κάποιον από την ίδια τους την οικογένεια. Οι νυν και πρώην σύντροφοι είναι οι πιο πιθανοί δράστες, κατά μέσο όρο το 60%.
Τι ενισχύει το πρόβλημα;
Η βία κατά των γυναικών ενισχύεται από ποικίλους κοινωνικούς, πολιτισμικούς και οικονομικούς παράγοντες. Ένας από τους βασικότερους είναι οι ανισότητες που διατηρούνται μέσω πατριαρχικών προτύπων. Σε πολλές κοινωνίες, οι γυναίκες εξακολουθούν να θεωρούνται κατώτερες ή να περιορίζονται σε προκαθορισμένους ρόλους, γεγονός που ενισχύει τη θυματοποίησή τους.
Η έλλειψη πρόσβασης στην εκπαίδευση και στην οικονομική ανεξαρτησία είναι ένας άλλος σημαντικός παράγοντας. Όταν οι γυναίκες δεν έχουν τα μέσα να υποστηρίξουν τον εαυτό τους οικονομικά, είναι πιο πιθανό να παραμείνουν σε κακοποιητικές σχέσεις. Επιπλέον, η έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τα δικαιώματά τους συχνά τις εμποδίζει να αναζητήσουν βοήθεια ή να αποδεχτούν την κακοποίηση ως κάτι το φυσιολογικό.
Οι κοινωνικές αντιλήψεις και τα στερεότυπα διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο. Οι πολιτισμοί που δικαιολογούν τη βία ή κατηγορούν το θύμα συμβάλλουν στη διαιώνιση του φαινομένου. Παράλληλα, η ανεπάρκεια του νομικού συστήματος και η ατιμωρησία των δραστών δημιουργούν περιβάλλοντα όπου η βία δεν τιμωρείται επαρκώς, αποθαρρύνοντας τις γυναίκες να καταγγείλουν τέτοιες πράξεις.
Ακόμη, παράγοντες όπως ο εθισμός σε ουσίες, η φτώχεια και η έλλειψη ψυχικής υποστήριξης επιδεινώνουν την κατάσταση. Η βία κατά των γυναικών είναι πολυπαραγοντικό πρόβλημα και για να αντιμετωπιστεί απαιτείται συντονισμένη προσπάθεια από την κοινωνία, το κράτος και τους διεθνείς οργανισμούς, με στόχο την ενίσχυση της ισότητας και την καταπολέμηση της κακοποίησης.
Πού μπορείς να απευθυνθείς;
Οι υποστηρικτικές δομές παίζουν καθοριστικό ρόλο στην προστασία των θυμάτων και στην αποτροπή της επανάληψης της βίας. Ένα βασικό μέτρο είναι η δημιουργία και λειτουργία ξενώνων φιλοξενίας για γυναίκες που βιώνουν κακοποίηση. Αυτοί οι χώροι παρέχουν προσωρινή στέγη, ψυχολογική υποστήριξη και βοήθεια για την επανένταξη των γυναικών στην κοινωνία. Παράλληλα, οι τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας, όπως η γραμμή 15900 στην Ελλάδα, λειτουργούν ως σημαντικά εργαλεία άμεσης υποστήριξης, προσφέροντας ανωνυμία και καθοδήγηση.
Επιπλέον, οι εξειδικευμένες συμβουλευτικές δομές παρέχουν νομική και ψυχολογική υποστήριξη στα θύματα. Μέσω αυτών, οι γυναίκες ενημερώνονται για τα δικαιώματά τους και λαμβάνουν πρακτική βοήθεια για τη διεκδίκησή τους, όπως η διαδικασία αίτησης ασφαλιστικών μέτρων ή προστασίας από την αστυνομία. Η συνεργασία με κοινωνικές υπηρεσίες και μη κυβερνητικές οργανώσεις συμβάλλει στην ενίσχυση αυτών των δράσεων.
Εκπαίδευση και Ευαισθητοποίηση
Η πρόληψη της βίας απαιτεί την καλλιέργεια κουλτούρας ισότητας και σεβασμού. Εκπαιδευτικά προγράμματα στα σχολεία, που προάγουν τη συνειδητοποίηση της έμφυλης ισότητας και των δικαιωμάτων των γυναικών, είναι ζωτικής σημασίας. Επίσης, εκστρατείες ευαισθητοποίησης μέσω των ΜΜΕ και των κοινωνικών δικτύων βοηθούν στη διάλυση στερεοτύπων που συντηρούν τη βία.
Νομοθεσία και Εφαρμογή
Οι γυναίκες πρέπει να αισθάνονται ότι το κράτος τις προστατεύει και ότι οι πράξεις βίας θα έχουν συνέπειες. Η καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών απαιτεί συντονισμένες δράσεις μεταξύ κρατικών φορέων, κοινωνίας και πολιτών. Η ενδυνάμωση των γυναικών, η παροχή στήριξης και η αλλαγή νοοτροπιών μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία μιας κοινωνίας χωρίς βία. Όνειρο; Με προσπάθεια, γίνεται πράξη.
Υ.Γ. Πόσες φορές θα κλείσεις το στόμα σου ακόμη; Θα πεις ένα απλό δεν πειράζει, θα κοροϊδέψεις τον εαυτό σου ότι σε αγαπά και θα αλλάξει; Πόσες φορές θα περιμένεις ένα «μπράβο» και «είμαι περήφανος για εσένα αγάπη μου» που δεν θα έρθει ποτέ; Η απάντηση είναι μια και μοναδική. ΚΑΜΙΑ.
Βάλε τέλος στο φαύλο αυτό κύκλο, διώξε από τη ζωή σου τον κακό αυτό «δαίμονα» και μίλα δυνατά για το τι σου συμβαίνει. Φώναξε δυνατά για τη βία που δέχεσαι είτε είναι ένα χαστούκι είτε ένα «πώς είσαι έτσι». Σήκω, στηρίξου στα πόδια σου και πάρε τη ζωή στα χέρια σου. Μόνο εσύ μπορείς να δώσεις τη λύση. Εσύ θα βρεις τη δύναμη να σταματήσεις τη βία. Εσύ θα αγκαλιάσεις τον εαυτό σου και θα τον αγαπήσεις ξανά. Αξίζεις μια δεύτερη ευκαιρία σε αυτή τη ζωή. Διεκδίκησε την! Τι περιμένεις, λοιπόν, ΜΙΛΑ!