Σηκώθηκε από το κρεβάτι, ένας ξαφνικός πόνος στην κοιλιά, τη δίπλωσε στα δύο. Πήρε ένα χάπι και ξάπλωσε, η ώρα περνούσε και η ενόχληση δεν έδειχνε τη διάθεση να την εγκαταλείψει. Σε λίγες ώρες είχε προπόνηση. Πώς θα κατάφερνε να πάει; Η ιδέα να μην συμμετέχει, πέρασε από το μυαλό της αλλά ταυτόχρονα σκεφτόταν ότι δεν θα επέτρεπε στην περίοδο της να της στερήσει το μεγάλο της όνειρο. Η στρογγυλή θεά ήταν εκείνη και την περίμενε…
Το γυναικείο ποδόσφαιρο διανύει περίοδο άνθισης, τα γήπεδα γεμίζουν και οι θεατές δείχνουν να αλλάζουν γνώμη για τη σχέση της γυναίκας με τη μπάλα και απολαμβάνουν το θέαμα. Οι ποδοσφαιρίστριες τρέχουν, αγωνίζονται με πάθος, μάχονται με πείσμα αλλά… οι δύσκολες μέρες έρχονται για να βάλουν φρένο στην προσπάθεια τους ή να μειώσουν την ένταση της προπόνησης. Μερικές είναι «τυχερές» αφού δε νιώθουν πόνο αλλά η πλειονότητα των γυναικών της ημέρας της εμμήνου ρύσεως δοκιμάζονται στην κυριολεξία με τον πόνο, έχουν ζαλάδες και δεν είναι σε θέση να σηκωθούν από το κρεβάτι και παίρνουν αγκαλιά τα παυσίπονα.
Οι ημέρες της εμμήνου ρύσεως έχουν μπει στο στόχαστρο αρκετών μελετών προσπαθώντας να εξηγήσουν το τρόπο με τον οποίο οι φυσικές βιολογικές διαδικασίες, όπως η εμμηνόπαυση και η περίοδος, επηρεάζουν τις γυναίκες αθλήτριες υψηλού επιπέδου. Για πολλά χρόνια, οι συζητήσεις γύρω από την υγεία των γυναικών στον αθλητισμό ήταν γεμάτες από ταμπού, ιδιαίτερα όσον αφορά τη μηνιαία περίοδο και την εμμηνόπαυση. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, η ανάπτυξη του γυναικείου ποδοσφαίρου έχει φέρει στο φως τα ζητήματα αυτά και φαίνεται ότι τα ταμπού «σπάζουν» σιγά σιγά και η ευημερία και η προστασία της γυναικείας φύσης έχουν γίνει θέματα ζωτικής σημασίας.
Η σωματική και ψυχική επίπτωση της περιόδου στο ποδόσφαιρο
Η εμμηνόρροια είναι μια φυσική διαδικασία και κάθε γυναίκα έχει συμβιβαστεί με την ιδέα αυτή. Ο κύκλος της περιόδου, που διαρκεί κατά μέσο όρο 28 ημέρες, επηρεάζει τις ορμόνες, οι οποίες με τη σειρά τους επηρεάζουν τα επίπεδα ενέργειας, τη διάθεση και τη σωματική απόδοση. Για τις επαγγελματίες ποδοσφαιρίστριες, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι πρέπει να αντιμετωπίσουν κράμπες, κούραση, φούσκωμα και ακόμη και αυξημένο κίνδυνο τραυματισμού ενώ προπονούνται ή αγωνίζονται. Οι πρώτες μέρες του κύκλου, όταν οι ορμονικές μεταβολές είναι πιο έντονες, μπορεί να οδηγήσουν σε πτώση της ενέργειας και αύξηση της ευαισθησίας στον πόνο, κάτι που επηρεάζει την απόδοση στο γήπεδο.
Ωστόσο, οι παίκτριες διστάζουν να μιλήσουν ανοιχτά για την περίοδό τους στους προπονητές, τις συμπαίκτριές τους ή ακόμα και στο ιατρικό προσωπικό, φοβούμενες ότι αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως δικαιολογία για χαμηλή απόδοση. Κάποιες φορές δικαιολογημένα καθώς οι ομάδες και το προπονητικό προσωπικό, που αποτελούνται κατά κύριο λόγο από άντρες, δεν είναι εξοικειωμένοι με αυτά τα θέματα, αφήνοντας πολλές γυναίκες αθλήτριες να αντιμετωπίζουν τον κύκλο τους χωρίς την απαραίτητη υποστήριξη.
Επιδρά στην απόδοση και αυξάνεται ο κίνδυνος τραυματισμών
Ο εμμηνορροϊκός κύκλος χωρίζεται σε διαφορετικές φάσεις: τη θυλακική φάση (πριν από την ωορρηξία), την ωορρηξία και τη λουτεϊκή φάση (μετά την ωορρηξία). Σύμφωνα με έρευνες, αυτές οι φάσεις μπορούν να επηρεάσουν τον κίνδυνο τραυματισμού. Κατά τη λουτεϊκή φάση, όταν τα επίπεδα της προγεστερόνης αυξάνονται, το σώμα τείνει να συγκρατεί περισσότερο νερό, κάτι που καθιστά τις αρθρώσεις πιο ευάλωτες σε τραυματισμούς.
Στατιστικά, οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να υποστούν τραυματισμούς στον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης. Οι τραυματισμοί αυτοί είναι ιδιαίτερα συνηθισμένοι στο ποδόσφαιρο εξαιτίας των απαιτήσεων του αθλήματος για ξαφνικές στάσεις, γρήγορες στροφές και σπριντ. Ειδικά για τις αθλήτριες που αγωνίζονται σε υψηλό επίπεδο, είναι πιθανό το ενδεχόμενο ρήξης χιαστού, ενός τραυματισμού που μπορεί να είναι απειλητικός για την καριέρα τους καθώς συχνά απαιτείται χειρουργική επέμβαση και μήνες αποκατάστασης.
Η εμμηνόπαυση επηρεάζει τις γυναίκες ποδοσφαιρίστριες;
Είναι γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος των υπαρχουσών ερευνών επικεντρώνονται στην εμμηνόρροια φάση, όμως, εξίσου σημαντικό είναι το στάδιο της εμμηνόπαυσης και επηρεάζει σημαντικά τις αθλήτριες. Η εμμηνόπαυση, που συνήθως συμβαίνει μεταξύ 45 και 55 ετών, σηματοδοτεί το τέλος των εμμηνορροϊκών κύκλων και συνοδεύεται από συμπτώματα όπως εξάψεις, μεταβολές στη διάθεση, νυχτερινή εφίδρωση και απώλεια οστικής πυκνότητας. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να έχουν μεγάλο αντίκτυπο στην αθλητική απόδοση, ειδικά για παίκτριες που έχουν μακροχρόνιες καριέρες και συνεχίζουν να αγωνίζονται μέχρι και την ηλικία των 40 ετών.
Οι επαγγελματίες ποδοσφαιρίστριες που βρίσκονται προς το τέλος της καριέρας τους, είναι πιθανό να δυσκολευτούν να διαχειριστούν την εμμηνόπαυση και να τη συνδυάσουν με τις υψηλές απαιτήσεις του αθλήματος. Η μείωση των επιπέδων οιστρογόνων κατά την εμμηνόπαυση προκαλεί πτώση της οστικής πυκνότητας, αυξάνοντας τον κίνδυνο καταγμάτων. Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό σε ένα άθλημα όπως το ποδόσφαιρο, όπου η αντοχή, η ευκινησία και η φυσική δύναμη κρίνονται απαραίτητες.
Σε τι θα βοηθήσουν οι προσαρμογές;
Η παρακολούθηση του εμμηνορροϊκού κύκλου έχει αρχίσει να ενσωματώνεται σε πολλές επαγγελματικές ομάδες αθλητισμού καθώς η κατανόηση των φάσεων του κύκλου επιτρέπει στους προπονητές να προσαρμόζουν τα προγράμματα προπόνησης ανάλογα με την ενέργεια και την κόπωση που νιώθουν οι αθλήτριες. Έτσι, μειώνεται η επιβάρυνση σε περιόδους που μπορεί να βιώνουν συμπτώματα περιόδου και αυξάνεται η ένταση της προπόνησης όταν βρίσκονται στη βέλτιστη φάση του κύκλου. Κάτι που θα βοηθήσει τις αθλήτριες να διατηρούν υψηλή απόδοση και να βελτιώνουν τη φυσική τους κατάσταση, αποφεύγοντας πτώσεις στην απόδοση λόγω ορμονικών αλλαγών.
Επιπλέον, με την παρακολούθηση του κύκλου και την προσαρμογή των προπονήσεων, οι παίκτριες μπορούν να αποφεύγουν έντονες ή επικίνδυνες δραστηριότητες όταν είναι πιο ευάλωτες σε τραυματισμούς. Αυτή η πρόληψη μπορεί να διασφαλίσει ότι οι παίκτριες θα έχουν μακρύτερες και πιο υγιείς καριέρες χωρίς μακροχρόνιες απουσίες λόγω σοβαρών τραυματισμών.
Κατά την περίοδο της εμμηνόπαυσης, τα προγράμματα προπόνησης και διατροφής σε συνδυασμό με ιατρική υποστήριξη, μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και να διασφαλίσουν ότι οι παίκτριες θα συνεχίσουν να αποδίδουν σε υψηλό επίπεδο μειώνοντας παράλληλα τον κίνδυνο τραυματισμών και ασθενειών που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση.
Επιπλέον, είναι σημαντικό να αναγνωριστεί ότι η περίοδος και η εμμηνόπαυση μπορεί να επηρεάσουν τη διάθεση και την ψυχική υγεία των γυναικών αθλητριών, προκαλώντας άγχος ή κατάθλιψη. Ένας ανοιχτός διάλογος και η παροχή ψυχολογικής υποστήριξης από τις ομάδες θα βοηθήσουν τις παίκτριες να διαχειρίζονται τις συναισθηματικές επιπτώσεις αυτών των φυσικών διαδικασιών. Όταν οι αθλήτριες αισθάνονται υποστηριζόμενες ψυχικά και συναισθηματικά, είναι πιο πιθανό να παραμένουν συγκεντρωμένες και να αποδίδουν καλύτερα στον αγωνιστικό χώρο.
Η αναγνώριση και η αντιμετώπιση των βιολογικών αναγκών των γυναικών αθλητριών αποτελεί σημαντικό βήμα προς την προώθηση της ισότητας των φύλων στον αθλητισμό. Δημιουργώντας πολιτικές και πρακτικές που λαμβάνουν υπόψη τις μοναδικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες λόγω των ορμονικών τους αλλαγών, είναι δεδομένο ότι ενισχύεται η ισότητα στην αθλητική προπόνηση, την αποκατάσταση και την υποστήριξη.