Ο καθηγητής Γεροτζιάφας, ο οποίος ηγείται μιας από τις πιο εξειδικευμένες ομάδες στην Ευρώπη σχετικά με τις θρομβώσεις που από την πρώτη στιγμή της πανδημίας αντιμετωπίζει περιπτώσεις ασθενών με θρόμβωση εξαιτίας της COVID-19, ξεκινά τη συζήτησή μας τονίζοντας ότι η νόσος που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός είναι μια αιματολογική, αγγειακή νόσος και ως τέτοια συνδέεται άμεσα με θρομβώσεις. Μάλιστα, όπως λέει, στοιχεία μελετών ποσοτικοποιούν το «πλήγμα» που επιφέρει η COVID-19 στο αγγειακό σύστημα.
«Σε δύο πρόσφατες μετα-αναλύσεις που περιελάμβαναν 49 μελέτες και συνολικά 18.000 νοσηλευόμενους ασθενείς, φλεβική θρόμβωση (πνευμονική εμβολή, θρόμβωση εν τω βάθει φλεβών) εμφάνισε το 17% των ασθενών – συγκεκριμένα το 7% των ασθενών σε απλές κλίνες COVID-19 και το 28% των ασθενών σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Το σημαντικότερο όμως όλων ήταν ότι οι θρομβώσεις αυτές συνέβησαν ενώ οι νοσηλευόμενοι ασθενείς λάμβαναν τη συνιστώμενη αντιθρομβωτική προφυλακτική αγωγή, γεγονός που μαρτυρεί ότι η συνιστώμενη δόση δεν ήταν ικανή να τιθασεύσει τον κίνδυνο θρομβώσεων».
39 στους 1.000.000 ασθενείς με COVID-19 εμφανίζουν εγκεφαλική φλεβική θρόμβωση, σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
Εμβόλια και θρόμβωση
«Σε ό,τι αφορά τα εμβόλια έχουμε να αντιμετωπίσουμε δύο διαφορετικά (θρομβωτικά) φαινόμενα. Το πρώτο αφορά άτομα που έχουν λάβει τόσο το εμβόλιο των Pfizer-BioNTech όσο και εκείνο της ΑstraZeneca και έχουν παρουσιάσει «κλασική» θρομβοεμβολική νόσο – θρομβοεμβολή ή εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση. Μάλιστα αυτή τη στιγμή με την ομάδα μου αναλύουμε μια ομάδα τέτοιων ανθρώπων προκειμένου να ανακαλύψουμε αν υπάρχει σε κάποιους προδιάθεση για ανάπτυξη θρομβοεμβολικής νόσου μετά τον εμβολιασμό και ποιες ακριβώς παράμετροι οδηγούν σε αυτή την προδιάθεση – υπολογίζουμε ότι σε έναν μήνα από τώρα θα έχουμε αποτελέσματα ώστε να αποκτήσουμε μια πυξίδα για το προφίλ των ατόμων που κινδυνεύουν να εμφανίσουν θρομβώσεις μετά τον εμβολιασμό». Σύμφωνα με τον καθηγητή, η υπόθεση της ομάδας με βάση πειράματα που διεξάγει σε κυτταρικές καλλιέργειες στο εργαστήριο είναι ότι η πρωτεΐνη-ακίδα του ιού έχει βιολογική δράση που ενεργοποιεί τις διαδικασίες της πήξης. «Θα έχουμε σαφέστερη εικόνα από αυτά τα πειράματα μέσα στον Μάιο».
Προθρομβωτική θρομβοπενία
Ο δεύτερος θρομβο-κίνδυνος που σχετίζεται με τα εμβόλια τα οποία βασίζονται σε αδενοϊούς ως «οχήματα μεταφοράς» αφορά το σύνδρομο της προθρομβωτικής θρομβοπενίας ανοσολογικής αιτιολογίας μετά τον εμβολιασμό (Vaccine-Induced Prothrombotic Immune Thrombocytopenia -VIPIT). Οπως εξηγεί ο κ. Γεροτζιάφας, «η κατάσταση αυτή είναι πολύ διαφορετική από την «κλασική» θρόμβωση. Αυτού του τύπου οι θρομβώσεις συμβαίνουν συχνά σε ασυνήθιστα σημεία, όπως οι φλεβώδεις κόλποι του εγκεφάλου, οι μεσεντέριες φλέβες, οι ηπατικές φλέβες, η σπληνική και η πυλαία φλέβα. Ο εργαστηριακός έλεγχος δείχνει μάλιστα ότι οι ασθενείς εμφανίζουν παράλληλα χαμηλό αριθμό αιμοπεταλίων, υψηλά επίπεδα D-Dimers τα οποία αποτελούν προϊόντα αποδόμησης των θρόμβων καθώς και μείωση του ινωδογόνου – όλα αυτά τα ευρήματα είναι συμβατά με γενικευμένη και μη ελεγχόμενη ενεργοποίηση του μηχανισμού πήξης».
Ο καθηγητής σημειώνει πως σε ό,τι αφορά το σύνδρομο VIΡΙΤ τα εμβόλια που έχουν ως φορέα αδενοϊό φαίνεται ότι προκαλούν την εμφάνιση ενός αντισώματος, το οποίο με τη σειρά του πυροδοτεί έναν μηχανισμό που ενεργοποιεί ταυτοχρόνως την πήξη του αίματος αλλά και τα ενδοθηλιακά κύτταρα δημιουργώντας θρομβώσεις σε σπάνια σημεία. Μάλιστα όπως σημειώνει, «αν όντως ο αδενοϊός που αποτελεί το «όχημα μεταφοράς» του εμβολίου είναι ο υπεύθυνος για το σύνδρομο, πιθανότατα το ίδιο πρόβλημα θα προκαλεί και το ρωσικό εμβόλιο που βασίζεται στον ίδιο ιικό φορέα».
Τα συμπτώματα που χτυπούν καμπανάκι
Συμπτώματα τα οποία «χτυπούν καμπανάκι» σχετικά με το σύνδρομο VIPIT μετά από εμβολιασμό για τον νέο κορωνοϊό είναι η ζάλη, η επίμονη και σοβαρή κεφαλαλγία, οι διαταραχές όρασης, το κοιλιακό ή θωρακικό άλγος, η δύσπνοια, το οίδημα και η ερυθρότητα σκέλους, η ωχρότητα και ψυχρότητα άκρου, σύμφωνα με την Ελληνική Αιματολογική Εταιρεία. Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως μετά από 5 έως 24 ημέρες από τον εμβολιασμό. Πρέπει να σημειωθεί ότι μέχρι στιγμής δεν υπάρχει αποδεδειγμένη συσχέτιση του συνδρόμου με προηγούμενο ιστορικό θρόμβωσης, θρομβοπενία ή κληρονομική θρομβοφιλία.
Ο κ. Γεροτζιάφας επισημαίνει στο Βήμα ότι πρόκειται για «άτυπα συμπτώματα, τα οποία μπορεί κάποιος να εμφανίσει στο πλαίσιο μιας ψυχολογικής αντίδρασης. Οπότε τα συστήματα υγείας πρέπει να είναι έτοιμα να διακρίνουν τα άτομα εκείνα που πραγματικά εμφανίζουν συμπτωματολογία εξαιτίας του εμβολιασμού ώστε να τα υποβάλουν ταχέως σε μια σειρά ενδεδειγμένων εξετάσεων που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων εξέταση των D-Dimers και έλεγχο αντισωμάτων ενάντια στην ηπαρίνη καθώς το σύνδρομο VIPIT προσομοιάζει με μια αλλεργική αντίδραση που κάποιοι ασθενείς εμφανίζουν στην ηπαρίνη».
Το σύνδρομο VIΡΙΤ δείχνει να έχει «προτίμηση» στις γυναίκες κάτω των 55 ετών. Αυτή η παρατήρηση, σύμφωνα με τον καθηγητή, «είναι εντελώς εμπειρική, με βάση τα στοιχεία που έχουμε δει προς το παρόν και τα οποία δείχνουν ότι γυναίκες, κυρίως αναπαραγωγικής ηλικίας, είναι αυτές που μετά τον εμβολιασμό συνήθως εμφανίζουν VIPIT – πιθανώς λόγω ενδογενών ορμονών. Ομως αυτό δεν σημαίνει ότι το σύνδρομο δεν μπορεί να “χτυπήσει” και άτομα άλλων ηλικιών. Ισως τα περιστατικά που έχουν δηλωθεί μέχρι στιγμής να αποτελούν μάλιστα μόνο την κορυφή του παγόβουνου – η εμπειρία μας από περιστατικά αλλεργίας στην ηπαρίνη που έχουν οδηγήσει σε θρομβώσεις έχει δείξει ότι πράγματι πίσω από τις περιπτώσεις που ανιχνεύουμε υπάρχουν και άλλες που δεν καταγράφονται ποτέ».