Δύο στους τρεις εφήβους θεωρούν ότι εάν χρησιμοποιούσαν τα κινητά τους τηλέφωνα λιγότερο θα είχαν καλύτερες επιδόσεις στο σχολείο. Μάλιστα, καθώς τα παιδιά επικοινωνούν με τους φίλους τους κατά κύριο λόγο με μηνύματα στο κινητό, από την υπερχρήση ασθενούν οι κοινωνικές τους δεξιότητες, με αποτέλεσμα να μην τα καταφέρνουν στις διαπροσωπικές σχέσεις.
Τα παιδιά κατανοούν τις αρνητικές επιπτώσεις της υπερβολικής χρήσης, όμως ο περιορισμός θα πρέπει να προέλθει από τους γονείς και από το σχολείο. Ως προς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου όλοι οι έφηβοι –μάλλον– έχουν προφίλ, ένα στοιχείο θα πρέπει να προβληματίσει: ακόμη κι αν πρόκειται για μειοψηφία, είναι σημαντικό πως ένας στους τέσσερις δεν συμφωνεί ότι οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων είναι πιο ουσιαστικές στην πραγματική ζωή από ό,τι στα social media!
Η έρευνα του ομίλου «Πουκαμισά» σε 2.291 μαθητές γυμνασίου, λυκείου και αποφοίτους λυκείου (η έρευνα έγινε το διάστημα 7-19.02.24, με τη συνδρομή του στατιστικού Κωνσταντίνου Αποστολάκη) αποτυπώνει τις απόψεις των εφήβων για τις σχέσεις τους με το κινητό τηλέφωνο και τις επιπτώσεις στη ζωή τους, εντός και εκτός σχολείου.
Μελέτη και επιδόσεις
Ας ξεκινήσουμε από τη χρήση του κινητού: οι τέσσερις στους δέκα μαθητές (ακριβές ποσοστό 39%) χρησιμοποιούν συχνά έως πολύ συχνά το κινητό τους και αυτό φαίνεται από το ότι η μπαταρία του κρατάει λιγότερο από μία ημέρα. Μάλιστα ένας στους τρεις (το 31,2% των μαθητών) δηλώνει ότι χρησιμοποιεί περισσότερο από όσο θα ήθελε το κινητό του τηλέφωνο. Αντίθετα, τα περισσότερα παιδιά δήλωσαν πως δεν αντιμετωπίζουν μυοσκελετικά προβλήματα ή διαταραχές στον ύπνο από τη χρήση του κινητού, ούτε νιώθουν πολύ κουρασμένα λόγω της χρήσης του.
Τα προβλήματα, στην ηλικία αυτή τουλάχιστον, είναι άλλα. Ο ένας στους δύο δυσκολεύεται λίγο έως πολύ λίγο να συγκεντρώσει την προσοχή του κατά τη διάρκεια της μελέτης εξαιτίας του κινητού τηλεφώνου. Το 63,5% θεωρεί πως η μείωση της χρήσης θα είχε θετικό αποτέλεσμα στις επιδόσεις του και το 53,2% θα συμφωνούσε με μία πρωτοβουλία για τη μείωση χρήσης των κινητών τηλεφώνων. Τέλος, το 41,8% θεωρεί ότι η απόδοσή του στα μαθήματα θα βελτιωνόταν αν το κινητό τηλέφωνο δεν ήταν συνέχεια δίπλα του.
Το φύλο και η τάξη στην οποία πηγαίνουν οι μαθητές (άλλες οι ανάγκες του γυμνασίου και άλλες οι απαιτήσεις του λυκείου, στο οποίο είναι εντατική η προετοιμασία για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις) φαίνονται να σχετίζονται σημαντικά με τον βαθμό επίπτωσης από τη χρήση του κινητού τηλεφώνου. Πιο συγκεκριμένα, η καθημερινότητα των κοριτσιών συγκριτικά με εκείνη των αγοριών φαίνεται να επηρεάζεται περισσότερο αρνητικά από τη χρήση του κινητού τηλεφώνου. Επιπλέον οι μαθητές του λυκείου ή απόφοιτοι φαίνεται να αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες επιπτώσεις στην καθημερινότητά τους από τη χρήση του κινητού τηλεφώνου σε σχέση με τους μαθητές του γυμνασίου.
Παράλληλα, οι μαθητές που θεωρούν ότι η μείωση της χρήσης του κινητού τηλεφώνου θα είχε θετικό αποτέλεσμα στις επιδόσεις τους αντιμετώπιζαν εντονότερες επιπτώσεις εξαιτίας της χρήσης του κινητού σε σχέση με τους μαθητές που δεν συμφωνούσαν. Ακόμη, εντονότερες επιπτώσεις εξαιτίας της χρήσης του κινητού τηλεφώνου βρέθηκε να έχουν οι μαθητές που θεωρούν χρήσιμη μια πρωτοβουλία για τη μείωση της χρήσης των κινητών σε σχέση με εκείνους που είχαν διαφορετική άποψη. Τέλος, οι μαθητές που θεωρούν ότι θα βελτιωνόταν η απόδοσή τους αν δεν είχαν συνέχεια δίπλα τους το κινητό συγκριτικά με όσους είχαν αντίθετη άποψη βίωναν εντονότερες επιπτώσεις στην καθημερινότητά τους από τη χρήση των κινητών.
Τόσο η τάξη όσο και το φύλο βρέθηκαν να σχετίζονται σημαντικά με τον βαθμό πρόθεσης ελάττωσης της χρήσης του κινητού τηλεφώνου. Ετσι, οι μαθητές του λυκείου φαίνονται περισσότερο πρόθυμοι στην κατεύθυνση μιας πολιτικής ελάττωσης της χρήσης του κινητού τηλεφώνου συγκριτικά με τους μαθητές του γυμνασίου. Αντίστοιχη είναι και η εικόνα ανάμεσα στα κορίτσια σε σχέση με τα αγόρια.
«Με το κινητό αγκαλιά αλλάζει όλη η εμπειρία του σχολείου»
Παράλληλα, οι έφηβοι χρησιμοποιούν το κινητό τηλέφωνο για να μπαίνουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στην Ελλάδα σε παλαιότερη έρευνα της Focus Bari, που έγινε σε γονείς, προέκυψε ότι το 94% των παιδιών από τα 13 τους χρόνια –δηλαδή από τότε που θεωρείται νόμιμο– έχουν προφίλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ας φανταστούμε λοιπόν το ποσοστό στις μεγαλύτερες ηλικίες.
Έτσι, στην έρευνα που παρουσιάζει σήμερα η «Κ», το 29,5% των μαθητών απάντησε ότι ελέγχει συνεχώς το κινητό του για να μη χάσει κάποια συζήτηση στα social media ή για να δει τις αντιδράσεις των φίλων του σε μια ανάρτησή του. Επίσης, το 73,8% συμφωνεί με το γεγονός ότι οι σχέσεις των ανθρώπων είναι πιο ουσιαστικές στην πραγματική ζωή απ’ ό,τι μέσω των social media. Μήπως όμως πρέπει να εστιάσουμε στο γεγονός ότι το 26,2% των μαθητών θεωρεί ότι οι σχέσεις των ανθρώπων είναι ουσιαστικές και μέσω των social media; Πάνω από το 80% των μαθητών λυκείου ή αποφοίτων θεωρεί ότι οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων είναι ουσιαστικότερες όταν γίνονται διά ζώσης απ’ ό,τι διά των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ενώ την ίδια άποψη είχε το 54,4% των μαθητών του γυμνασίου.
Συνήθειες και δεξιότητες
«Εχω παρατηρήσει παιδιά να μιλούν μεταξύ τους μέσω του κινητού, ακόμη κι αν βρίσκονται δίπλα, στην ίδια παρέα. Ισως το κάνουν για πλάκα, ίσως για να διαφυλάξουν την ιδιωτικότητα της συζήτησής τους. Κι αυτό μας δείχνει πόσο το κινητό τηλέφωνο έχει αλλάξει τις συνήθειες των παιδιών, και κατ’ επέκταση τις δεξιότητές τους. Δεν υπάρχει τόσο έντονη αλληλεπίδραση και προσωπική επαφή στις σχέσεις μεταξύ των παιδιών. Πολλά γίνονται μέσω της οθόνης», παρατηρεί μιλώντας στην «Κ» ο Χρήστος Κάρμης, παιδοψυχολόγος και επιστημονικός υπεύθυνος της έρευνας.
Από την άλλη, οι έφηβοι μπορεί να «κερδίσουν» από το κινητό, φτάνει να το αξιοποιούν σωστά. Ας πούμε, πολλοί πλέον μαθαίνουν ορθογραφία ή βρίσκουν πληροφορίες μέσω του Διαδικτύου. Εχουν την απαραίτητη κριτική ικανότητα για να αξιολογήσουν τις πληροφορίες που βρίσκουν στο Ιντερνετ ή είναι παθητικοί δέκτες τους;
Βεβαίως, στην κατάχρηση του κινητού τηλεφώνου «βοηθάει» ο τρόπος ζωής των μαθητών και των γονιών τους. Οπως σχολιάζει ο κ. Κάρμης, «οι έφηβοι είναι φορτωμένοι με πλήθος δραστηριοτήτων εκτός από τη μελέτη των μαθημάτων τους, οπότε πότε να έχουν χρόνο για διά ζώσης σχέσεις;».
Ο κομβικός ρόλος των γονέων και ο τρόπος αντίδρασης των εκπαιδευτικών
Στην αρχή οι μαθητές «πάγωσαν», οι περισσότεροι τουλάχιστον. Χωρίς το κινητό τηλέφωνο μέσα στην τάξη; Μα πώς μπορεί να συμβεί αυτό; Αλλά αυτή ήταν η εντολή της διεύθυνσης. Τώρα πλέον οι μαθητές το έχουν αποδεχθεί, ενώ και οι γονείς τους επικροτούν την πρωτοβουλία του σχολείου. Ο Χαράλαμπος Κυραϊλίδης, διευθυντής των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων Σύγχρονη Παιδεία, μιλάει στην «Κ» για την απαγόρευση στους μαθητές γυμνασίου και λυκείου να έχουν τα κινητά τηλέφωνα μέσα στην τάξη. «Η εγκύκλιος που ισχύει από το 2012 ορίζει ότι απαγορεύεται η χρήση του κινητού τηλεφώνου στον χώρο του σχολείου. Ομως, δεν λέει πώς πρέπει να αντιδράσει ο εκπαιδευτικός όταν διαπιστώσει ότι ο μαθητής φέρει το κινητό στην τσάντα του ή και το χρησιμοποιεί. Πράγμα που, ας μη γελιόμαστε, είναι δεδομένο», λέει ο κ. Κυραϊλίδης.
Στο σχολείο του κ. Κυραϊλίδη αποφάσισαν οι μαθητές της δευτεροβάθμιας να αφήνουν τα κινητά τους στη γραμματεία κλειστά και να τα παραλαμβάνουν κατά τη λήξη των μαθημάτων. Υπήρχε η σχετική σκέψη, αλλά η απόφαση ελήφθη όταν μαθητής ανάρτησε βίντεο σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης με συμμαθητές του κατά τη διάρκεια ενός διαλείμματος.
«Στην αρχή υπήρξαν λίγες αντιδράσεις από μαθητές, μάλιστα τιμωρήσαμε με μονοήμερη αποβολή δύο μαθητές που δεν το άφησαν στη γραμματεία, αλλά ώς εκεί. Οι γονείς επίσης δέχθηκαν την απόφαση του σχολείου», παρατηρεί ο κ. Κυραϊλίδης.
Πρόγραμμα
Από την πλευρά τους, τα φροντιστήρια του ομίλου «Πουκαμισά» υλοποιούν πρόγραμμα συνετής χρήσης των κινητών, το οποίο απευθύνεται, όχι μόνο στους μαθητές αλλά και τους γονείς τους. Σαφώς ο ρόλος των γονιών είναι κομβικός, καθώς πρέπει να διαγνωστούν οι αιτίες της υπερβολικής χρήσης των κινητών τηλεφώνων από τα παιδιά και να τους επισημανθούν οι κοινωνικές, ακαδημαϊκές και ψυχοσυναισθηματικές επιπτώσεις της κατάχρησης στα παιδιά.
Άλλωστε, σύμφωνα με την έρευνα του ομίλου, το 53,2% των μαθητών δήλωσε πως θα συμφωνούσε με μία πρωτοβουλία για τη μείωση χρήσης των κινητών τηλεφώνων. Τόσο η τάξη του παιδιού όσο και το φύλο βρέθηκαν να σχετίζονται σημαντικά με τον βαθμό πρόθεσης ελάττωσης της χρήσης του κινητού τηλεφώνου.
«Δεύτερη φύση μας»
Το θέμα, εύλογα, είναι τι γίνεται στα δημόσια γυμνάσια και λύκεια της χώρας, που αποτελούν την πλειονότητα των σχολείων στην Ελλάδα. Εκπαιδευτικοί δημοσίων σχολείων που μίλησαν στην «Κ» ανέφεραν ότι δεν υπάρχουν λογικές απαγόρευσης, απλώς συστάσεις προς τους μαθητές.
Συγκεκριμένα, όπως είπε καθηγητής σε λύκειο της Αττικής, «η ανοχή είναι δεδομένη σε όλα τα σχολεία, καθώς το κινητό τηλέφωνο έχει καταλήξει “δευτέρα φύση”, όχι μόνο για τους μαθητές αλλά για όλους μας. Αλλά η κατάσταση διαφοροποιείται ανάλογα με τον τύπο του σχολείου – γυμνάσιο, γενικό ή επαγγελματικό λύκειο. Κρίσιμος παράγοντας για τη στάση του σχολείου είναι ο διευθυντής του και η σύνθεση του συλλόγου διδασκόντων.
Όλοι γνωρίζουμε τις αρνητικές επιπτώσεις από την κατάχρηση του κινητού τηλεφώνου και προφανώς δεν επιτρέπεται οι μαθητές να μιλούν στο κινητό κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Αλλά στα περισσότερα σχολεία, και ιδίως στα λύκεια, οι εκπαιδευτικοί δεν μπορούν να ελέγχουν τους μαθητές εάν στέλνουν μηνύματα…».
Πηγή: H ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ