Είναι πραγματικά αξιοσημείωτη η διεθνής ερευνητική προσπάθεια για την ανεύρεση νέων θεραπειών για την αντιμετώπιση της COVID-19. Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Γιάννης Ντάνασης, Πάνος Μαλανδράκης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα διαθέσιμα δεδομένα. Πρόσφατα, οι C. Zhang και συνεργάτες δημοσίευσαν μια μετα-ανάλυση στο περιοδικό Frontiers Public Health σχετικά με τις θεραπευτικές επιλογές έναντι της COVID-19 που βρίσκονται υπό αξιολόγηση σε κλινικές μελέτες. Οι ερευνητές συνέλεξαν τα στοιχεία από 222 μελέτες που αφορούσαν συνολικά 102.950 ασθενείς με COVID-19.
Όλες οι πιθανές θεραπευτικές προσεγγίσεις συγκρίθηκαν με τη βέλτιστη υποστηρικτική αντιμετώπιση. Η χορήγηση ιματινίμπης, ενδοφλέβιας ανοσοσφαιρίνης και τοσιλιζουμάμπης είχε ως αποτέλεσμα μειωμένο κίνδυνο θανάτου. Ο συνδυασμός της μπαρισιτινίμπης με τη ρεμδεσιβίρη, καθώς και η κολχικίνη, η δεξαμεθαζόνη, ο ανασυνδυασμένος παράγοντας αύξησης των κοκκιοκυττάρων και η τοσιλιζουμάμπη συσχετίστηκαν με μικρότερη πιθανότητα μηχανικού αερισμού. Επιπλέον, η τοφασιτινίμπη, η σαριλουμάμπη, η ρεμδεσιβίρη και ο συνδυασμός μπαριστινιμίμπης με ρεμδεσιβίρη αύξησαν το ποσοστό των ασθενών που λάμβανα εξιτήριο από το νοσοκομείο. Ακόμη, το πλάσμα αναρρωσάντων, η ιβερμεκτίνη με ή χωρίς δοξυκυκλίνη, η υδροξυχλωροκίνη, η νιταζοξανίδη και η προξαλουταμίδη αύξησαν την κάθαρση του ιού SARS-CoV-2 από τον οργανισμό. Βέβαια, πρέπει να σημειωθεί ότι για τις περισσότερες από τις φαρμακευτικές αγωγές που αναφέρθηκαν προηγουμένως τα αποτελέσματα δεν αφορούν μεγάλες κλινικές μελέτες φάσης 3 που δυνητικά θα οδηγούσαν σε έγκριση νέων φαρμάκων. Επιπλέον, μπορεί να υπάρχουν ειδικές ομάδες ασθενών που να έχουν το μέγιστο όφελος από τη χορήγηση συγκεκριμένων θεραπειών. Για παράδειγμα, η χορήγηση πλάσματος από αναρρώσαντες είναι πιο αποτελεσματική όταν χορηγείται τις πρώτες 3 ημέρες από την έναρξη των συμπτωμάτων και όταν έχει υψηλούς τίτλους αντισωμάτων έναντι του SARS-CoV-2.
Επιπρόσθετα, τα μονοκλωνικά αντισώματα έναντι της COVID-19 ενδείκνυνται για μη νοσηλευόμενους ασθενείς ηλικίας 12 ετών και άνω με διάγνωση COVID-19 ήπιας προς μέτριας βαρύτητας και αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή COVID-19 και επιπλοκές. Πρόκειται δηλαδή για ασθενείς που δεν χρειάζονται υποστήριξη με οξυγόνο, αλλά έχουν παράγοντες κινδύνου για σοβαρή νόσο όπως: ηλικία 65 ετών και άνω, δείκτη μάζας σώματος (BMI) 35 και άνω, υποκείμενα νοσήματα όπως χρόνια νεφρική νόσος, σακχαρώδης διαβήτης, ανοσοκαταστολή και ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, καρδιαγγειακή νόσος, υπέρταση, χρόνια αναπνευστικά προβλήματα. Η χορήγηση θα πρέπει να γίνει όσο το δυνατόν πιο άμεσα μετά την εργαστηριακή επιβεβαίωση της COVID-19 και σίγουρα σε λιγότερο από 10 ημέρες από την έναρξη των συμπτωμάτων. Έως σήμερα, τέσσερα μονοκλωνικά αντισώματα για τη COVID-19 έχουν λάβει θετική γνωμοδότηση για χρήση σε επείγουσα βάση, καθότι βρίσκονται ακόμα υπό αξιολόγηση για να λάβουν πλήρη αδειοδότηση κυκλοφορίας. Σε αυτά περιλαμβάνεται ο συνδυασμός των Βamlanivimab και Εtesevimab (EliLilly), ο συνδυασμός των Casirivimab και Imdevimab (Regeneron), το Regdanvimab (Celltrion) και το Sotrovimab (GSK). Η χρήση των μονοκλωνικών αντισωμάτων στο πλαίσιο κλινικών πρωτοκόλλων οδήγησε σε μείωση των νοσηλειών και των θανάτων σε ασθενείς με COVID-19, καθώς και γρηγορότερη μείωση του ιικού φορτίου του SARS-CoV-2, συγκριτικά με το εικονικό φάρμακο.
Σημαντικά είναι επίσης και τα αντι-ιικά φάρμακα που χορηγούνται από το στόμα. Σε μια σχετική κλινική μελέτη, μη νοσηλευόμενοι ασθενείς με διάγνωση COVID-19 ήπιας προς μέτριας σοβαρότητας που έλαβαν μολνουπιραβίρη είχαν σχεδόν 50% μειωμένη πιθανότητα να νοσηλευτούν ή να καταλήξουν. Οι ασθενείς είχαν συμπαρομαρτούντα νοσήματα, και επομένως είχαν υψηλό κίνδυνο να εμφανίσουν βαριά νόσο COVID-19. Η μολνουπιραβίρη έχει λάβει έγκριση για χορήγηση στο Ηνωμένο Βασίλειο και εκκρεμεί η σχετική απόφαση των ρυθμιστικών αρχών σε Ευρώπη και Αμερική. Επιπλέον, το αντι-ιικό ρινοναβίρη χορηγείται από το στόμα σε μορφή χαπιού έχει συσχετιστεί με μειωμένο κίνδυνο θανάτου ή νοσηλείας λόγω COVID-19 κατά 89% συγκριτικά με το εικονικό φάρμακο σε μη νοσηλευόμενους ασθενείς υψηλού κινδύνου με COVID-19. Τέλος, δεν θα πρέπει να λησμονούμε ότι παρά τις θεραπευτικές εξελίξεις έναντι της COVID-19, ο εμβολιασμός έναντι του SARS-CoV-2 αποτελεί το σημαντικότερο όπλο για την ανάσχεση της πανδημίας.