Τέλος σε ένα «παράδοξο της παχυσαρκίας» δίνει πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύεται European Heart Journal, σύμφωνα με το οποίο άτομα στο φάσμα της παχυσαρκίας ή της υπερβαρότητας με καρδιακή ανεπάρκεια κινδυνεύουν λιγότερο να εισαχθούν ή και να καταλήξουν στο νοσοκομείο συγκριτικά με άτομα φυσιολογικού βάρους.
Τα ευρήματα της διεθνούς ερευνητικής ομάδας από το Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης (Σκωτία), το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Rigshospitalet της Κοπεγχάγης (Δανία) και το Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστήμιου του Γκέτινγκεν (Γερμανία), έδειξαν ότι ανθρωπομετρικές μετρήσεις όπως ο λόγος ύψους – περιφέρειας μέσης αποτυπώνουν καλύτερα τον κίνδυνο που διατρέχουν καρδιολογικοί ασθενείς και εξαλείφουν το υποτιθέμενο πλεονέκτημα που χαρίζει σε άτομα με εγκατεστημένη καρδιαγγειακή νόσο ο δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) 25 ή περισσότερο ως προς τις πιθανότητες επιβίωσης. Κάποιες από τις υποθέσεις που εξηγούν αυτό το παράδοξο είναι ότι το επιπλέον λίπος δρα προστατευτικά έναντι περαιτέρω προβλημάτων υγείας και θανάτου που μπορεί να ακολουθήσουν της καρδιαγγειακής πάθησης, όπως κάποια σοβαρή και χρόνια ασθένεια που οδηγεί σε σημαντική απώλεια βάρους.
«Έχει προταθεί ότι η παχυσαρκία είναι καλό πράγμα για τους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια και μειωμένο κλάσμα εξώθησης, το μικρότερο δηλαδή του φυσιολογικού ποσοστό αίματος στον κύριο θάλαμο άντλησης που εξωθείται ανά παλμό. Γνωρίζαμε ότι κάτι τέτοιο δεν μπορούσε να είναι σωστό και ότι η παχυσαρκία είναι μάλλον κακή παρά καλή. Υπολογίζαμε ότι κομμάτι του προβλήματος ήταν ότι ο ΔΜΣ δεν μπορεί να δείξει το ποσοστό λιπώδους ιστούς σε έναν ασθενή» σχολίασε ο Καθηγητής Ιατρικής Καρδιολογίας από το Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης και επικεφαλής της έρευνας John McMurray.
Οι μετρήσεις που μαρτυρούν τον κίνδυνο
Οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από 1.832 γυναίκες και 6.567 άνδρες με καρδιακή ανεπάρκεια και μειωμένο κλάσμα εξώθησης από τη διεθνή τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή PARADIGM-HF, η οποία πραγματοποιήθηκε σε 47 χώρες σε έξι έξι ηπείρων. Επρόκειτο για δεδομένα σχετικά με τον ΔΜΣ, την αρτηριακή πίεση, ανθρωπομετρικές μετρήσεις (π.χ. ο λόγος μέσης – ύψους, η περίμετρος μέσης, ο λόγος μέσης – γοφού), αποτελέσματα των αιματολογικών εξετάσεων, το ιατρικό ιστορικό και διάφορες θεραπείες. Οι ερευνητές ενδιαφέρθηκαν για τους ασθενείς που νοσηλεύτηκαν ή κατέληξαν λόγω καρδιακής ανεπάρκειας.
Αν και το παράδοξο της παχυσαρκίας επιβεβαιώθηκε στην αρχή της μελέτης, έχασε την ισχύ του όταν αποτελέσματα προσαρμόστηκαν για να συμπεριληφθούν όλοι οι παράγοντες που μπορούν να τα επηρεάσουν, συμπεριλαμβανομένων των επιπέδων των νατριουρητικών πεπτιδίων, δομικά πεπτίδια που υποδηλώνουν καρδιακή ανεπάρκεια όταν βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα, και τα οποία εμφανίζονται συχνά ψευδώς μειωμένα σε περιπτώσεις παχυσαρκίας.
Ειδικότερα, μετά την αναπροσαρμογή, διαπιστώθηκε ότι:
- αμφότεροι ο ΔΜΣ και (περισσότερο) ο λόγος μέσης προς ύψος έδειξαν ότι το αυξημένο σωματικό λίπος σχετιζόταν με μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου ή νοσηλείας λόγω καρδιακής ανεπάρκειας.
- ο λόγος μέσης – ύψους αποκάλυψε ότι ένας στους πέντε (20%) από την κορυφή της ομάδας με το περισσότερο λίπος είχε 39% μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσηλευτεί για καρδιακή ανεπάρκεια σε σύγκριση με το κατώτατο 20% της ομάδας με το λιγότερο λίπος.
Γιατί δεν αρκεί ο ΔΜΣ
Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο Δρ Murray:
«Η μελέτη μας δείχνει ότι το “παράδοξο της παχυσαρκίας” εξαφανίζεται όταν χρησιμοποιούμε καλύτερους τρόπους μέτρησης του σωματικού λίπους. Ο ΔΜΣ δεν λαμβάνει υπ’ όψιν την κατανομή του λίπους στο σώμα ή την ποσότητά του σε σχέση με τους μυς ή το βάρος του σκελετού, το οποίο μπορεί να διαφέρει ανάλογα με το φύλο, την ηλικία και τη φυλή. Ιδίως στην καρδιακή ανεπάρκεια, η κατακράτηση υγρών επηρεάζει το σωματικό βάρος. Είναι οι δείκτες που δεν εξετάζουν το βάρος, όπως ο λόγος μέσης – ύψους, που αποκάλυψαν την πραγματική σχέση σωματικού λίπους και αποτελεσμάτων υγείας για τους ασθενείς στη μελέτη μας, δείχνοντας ότι η σοβαρότερη παχυσαρκία συνδέεται στην πραγματικότητα με χειρότερα -και όχι καλύτερα- αποτελέσματα, συμπεριλαμβανομένων υψηλών ποσοστών νοσηλείας και χειρότερης ποιότητας ζωής που σχετίζεται με την υγεία».
Οι ερευνητές τόνισαν ότι η παχυσαρκία επιβαρύνει τους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια και μειωμένο κλάσμα εξώθησης. Κατ’ επέκταση των παρατηρήσεων, εγείρεται το ερώτημα κατά πόσο η απώλεια βάρους μπορεί να βελτιώσει τα αποτελέσματα, για την απάντηση του οποίου οι επιστήμονες επισημαίνουν την ανάγκη επιπλέον δοκιμών. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το Εθνικό Ινστιτούτο Αριστείας Υγείας και Φροντίδας (NICE) συστήνει πλέον για τον γενικό πληθυσμό τον λόγο μέσης – ύψους αντί του ΔΜΣ ως καταλληλότερο μέτρο εκτίμησης της υγείας.