Τo metrosport.gr σας παρουσιάζει τις μεγαλύτερες τραγωδίες που συγκλόνισαν τον χώρο του αθλητισμού...
Ήταν 20 Οκτωβρίου του 1982, όταν σημειώθηκε στη Μόσχα, όπου θα διεξαγόταν ο πρώτος αγώνας για τη δεύτερη φάση του Κυπέλλου UEFA μεταξύ της τοπικής Σπαρτάκ και της ολλανδικής Χάαρλεμ, μια από τις μεγαλύτερες αθλητικές τραγωδίες. Ο λόγος για την πολύνεκρη τραγωδία στο «Λένιν».
Εκείνη τη μέρα, ο καιρός στη ρωσική πρωτεύουσα ήταν χιονισμένος και εξαιρετικά κρύος για τα μέσα Οκτωβρίου, με τη θερμοκρασία να αγγίζει τους -10 βαθμούς Κελσίου και μόλις 16.500 θεατές να… τολμούν να παρακολουθήσουν από κοντά την αναμέτρηση.
Κι αυτό γιατί, το Κεντρικό Στάδιο «Λένιν», που πλέον φέρει την ονομασία Λουζνίκι, δεν είχε στέγη πάνω από τα καθίσματα εκείνη την εποχή, με τη διοίκηση του σταδίου να ανοίγει λόγω των καιρικών συνθηκών μόνο δύο από τις τέσσερις κερκίδες για τους φιλάθλους: την ανατολική κερκίδα («C») και τη δυτική κερκίδα («A»), προκειμένου να έχει αρκετό χρόνο να καθαρίσει το χιόνι πριν από τον αγώνα, χωρίς να δυσκολεύει την πρόσβαση των θεατών.
Μάλιστα, κάθε κερκίδα είχε θέσεις για 23.000 θεατές, με τους περισσότερους εξ αυτών να καταλαμβάνουν την ανατολική κερκίδα, η οποία βρισκόταν πιο κοντά στο σταθμό του μετρό.
Ο αγώνας ξεκίνησε στις 19:00 και, ήδη από το 16ο λεπτό, η Σπαρτάκ πήρε το προβάδισμα με σουτ του Έντγκαρ Γκες, ενώ το υπόλοιπο του αγώνα ήταν σε μεγάλο βαθμό αδιάφορο, με την πλειονότητα των οπαδών να εγκαταλείπει το «Λένιν» πριν καν τη λήξη του αγώνα, προκειμένου να φτάσουν στο σταθμό του μετρό πριν γεμίσει από κόσμο.
Καθώς κατέβαιναν από τις κερκίδες, η Σπαρτάκ έβαλε δεύτερο γκολ, μόλις 20 δευτερόλεπτα πριν από το σφύριγμα της λήξης, με αποτέλεσμα πολλοί φίλαθλοι που είχαν ήδη κατέβει τα σκαλοπάτια, να επιστρέφουν, ακούγοντας τους πανηγυρισμούς, και να προκληθεί πανικός, με μεγάλο μέρος εξ αυτών να εγκλωβίζεται και να πέφτει στα παγωμένα σκαλιά του «Λένιν».
Μάλιστα, δεν είναι λίγοι οι αυτόπτες μάρτυρες που κατέθεσαν μετά το δυστύχημα, ότι ένας από τους φιλάθλους έπεσε στα τελευταία σκαλοπάτια, προκαλώντας αναπόφευκτα το φαινόμενο του ντόμινο, με όλο και περισσότερους να κατεβαίνουν αμέριμνοι τα σκαλιά χωρίς να γνωρίζουν τι συνέβαινε πιο κάτω.
Ο τραγικός απολογισμός, που αμφισβητειται από πολλούς, κάνει λόγο 66 θύματα και 61 τραυματίες.
Η απονομή της δικαιοσύνης και... χάριτος
Η ενδελεχής έρευνα των σοβιετικών αρχών ήταν αποτέλεσμα της νέας πολιτικής του πρώην επικεφαλής της KGB, ο οποίος έγινε ηγέτης της χώρας ένα μήνα μετά την τραγωδία, Γιούρι Αντρόποφ, που επιθυμούσε να αποκαταστήσει την πειθαρχία σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας, η οποία είχε χαλαρώσει κατά τα τελευταία χρόνια της διακυβέρνησης του Μπρέζνιεφ.
Αρχίζοντας από την Εισαγγελία της Μόσχας, ο Αντρόποφ όρισε επικεφαλής της τον Αλεξάντρ Σπέγιερ, ο οποίος προχώρησε στην εξέταση συνολικά 150 μαρτύρων, με την έρευνα να ολοκληρώνεται μετά τον εντοπισμό χιλιάδων αποδεικτικών στοιχείων, τα οποία συγκεντρώθηκαν σε διάστημα περίπου 3 μηνών. Στις 26 Νοεμβρίου, ένα μήνα μετά την τραγωδία, απαγγέλθηκαν οι πρώτες κατηγορίες κατά του διευθυντή του σταδίου Βίκτορ Κοκρίσεφ και του μάνατζερ Γιούρι Παντσίχιν, οι οποίοι συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στις φυλακές της Μπούτυρκα.
Εκτός από τα διευθυντικά στελέχη του σταδίου, για το μοιραίο περιστατικό κατηγορήθηκαν άλλοι τέσσερες υπάλληλοι, μεταξύ των οποίων και ο επικεφαλής της αστυνομικής φρουράς στην ανατολική κερκίδα. Δυο εξ αυτών κρίθηκαν ένοχοι για αμέλεια και καταδικάστηκαν σε τρία χρόνια φυλάκιση, τη μέγιστη ποινή για ένα έγκλημα του σοβιετικού ποινικού κώδικα, ενώ ο Κοκρίσεφ, που είχε παρασημοφορηθεί από το κράτος έλαβε αμνηστία, με αφορμή την 60ή επέτειο από τη δημιουργία της ΕΣΣΔ, και αφέθηκε ελεύθερος. Το ίδιο ίσχυσε και για τον Παντσίχιν, η ποινή του οποίου μειώθηκε στο μισό.
Οι άλλοι δύο αξιωματούχοι, ο αναπληρωτής διευθυντής και ο επικεφαλής της αστυνομίας δεν δικάστηκαν τον Φεβρουάριο για ιατρικούς λόγους, καθώς ένας ήταν βετεράνος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, που εισήχθη στο νοσοκομείο μετά από καρδιακή προσβολή και ο άλλος τραυματίστηκε βαριά κατά την προσπάθειά του να αποτρέψει περισσότερους ανθρώπους από το να μπουν στην «αρένα θανάτου». Λίγο καιρό μετά τα γεγονότα, δόθηκε αμνηστία και στους δύο.
Ο αυξομειούμενος αριθμός θυμάτων
Σε κάθε περίπτωση, τα σοβιετικά Μέσα δεν έδωσαν μεγάλη βαρύτητα στην τραγωδία που σημειώθηκε κατά τη διάρκεια της ποδοσφαιρικής αναμέτρησης, με τις πληροφορίες να βγαίνουν με το… «σταγονόμετρο» εκτός ΕΣΣΔ και πάντοτε από ανεπίσημες πηγές.
Μάλιστα, μέχρι το 1989 καμιά πληροφορία δεν είχε διαψευσθεί ή επιβεβαιωθεί τους αξιωματούχους, με τις ακριβείς λεπτομέρειες για το τραγικό περιστατικό να γίνονται γνωστές στα τέλη του 1989 επί Γκορμπατσόφ, όταν μια αθλητική εφημερίδα παρουσίασε ένα αφιέρωμα με αθλητικές τραγωδίες όπου αναφερόταν και στην τραγωδία της Μόσχας.
Μέχρι τότε, ιταλικές, ισπανικές και άλλες δυτικές εφημερίδες ανέφεραν σε ρεπορτάζ τους ότι υπήρχαν 3 νεκροί και 60 τραυματίες, επικαλούμενες τους Ολλανδούς δημοσιογράφους που ήταν παρόντες στον αγώνα, υποστηρίζοντας, παράλληλα, ότι και οι δύο έξοδοι στην κερκίδα ήταν ανοιχτές.
Σύμφωνα με την El País δε, οι πληροφορίες για 3 νεκρούς και 60 τραυματίες διανεμήθηκαν από το ολλανδικό πρακτορείο ειδήσεων ANP.
Τρεις ημέρες αργότερα, στις 26 Οκτωβρίου, οι New York Times έγραψαν ότι «περισσότερα από 20 άτομα σκοτώθηκαν και δεκάδες τραυματίστηκαν από τον πανικό στο στάδιο Λένιν», ενώ αρχές Νοεμβρίου η La Stampa ανέφερε ότι «ότι 72 άνθρωποι σκοτώθηκαν και τουλάχιστον 150» τραυματίστηκαν, επικαλούμενη τις ανώνυμες «ανεπίσημες πηγές».
*Photo credits: RIA Novosti archive