Μια μεταρρύθμιση στις οργανωμένες της παραλίες που αν εφαρμοζόταν και στην Ελλάδα θα μπορούσε να προκαλέσει... επανάσταση ετοιμάζει η Ιταλία με την πίεση των Βρυξελλών.
Ο Μάριο Ντράγκι και η κυβέρνησή του ετοιμάζει μια μεταρρύθμιση που θα φέρει τα πάνω – κάτω στον τουρισμό της Ιταλίας, έπειτα από μια πολύχρονη σχετική μάχη με τις Βρυξέλλες. Πρόκειται για τις εκμεταλλεύσεις των παραλιών με ξαπλώστρες και ομπρέλες τις οποίες η ιταλική κυβέρνηση ετοιμάζεται να... ακυρώσει στο σύνολό τους και να τις επαναδημοπρατήσει φέρνοντας σοβαρά έσοδα στο κράτος.
Οι διαγωνισμοί αυτοί, όπως αναφέρουν οι Financial Times, στοχεύουν μετά από πολλά χρόνια πίεσης από την Ευρωπαϊκή Ένωση, να διορθώσουν την έλλειψη διαφάνειας στην κατανομή των ιδιαίτερα προσοδοφόρων δικαιωμάτων στις παραλίες, να εξασφαλιστεί ο θεμιτός ανταγωνισμός για τη διαχείριση των παραλιών αλλά και να αυξήσουν σημαντικά τα έσοδα του ιταλικού κράτους από την ιδιωτική εκμετάλλευση των δημόσιων ακτογραμμών.
Το 60% της ιταλικής ακτογραμμής κατειλημμένη από ομπρελοξαπλώστρες
Η Ιταλία εκτιμάται ότι έχει 30.000 ιδιωτικές εκμεταλλεύσεις ακτών – οι οποίες ξεκινούν από απλές ομπρελοξαπλώστρες μέχρι πολυτελέστατα resorts- και καταλαμβάνουν περίπου το 60% της ακτογραμμής της Ιταλίας. Αρκετές από τις επιχειρήσεις αυτές είναι αρκετά παλιές, κάποιες περνούν από γενιά σε γενιά εντός των οικογενειών που τις εκμεταλλεύονται ενώ άλλες μεταβιβάζονται με το αντίστοιχο τίμημα όπως κάθε άλλο αγαθό.
Η πρόεδρος της Ένωσης των Επιχειρηματιών του Τουρισμού της Ιταλίας, τονίζει ότι αυτές οι επιχειρήσεις είναι κομβικής σημασίας για την ιταλική τουριστική οικονομία. «Είναι παράδοση για τους τουρίστες που έρχονται στην Ιταλία να θέλουν οργανωμένη την παραλία» λέει η Μαρίνα Λάλι, η οποία διατηρεί ένα ξενοδοχείο 70 δωματίων και 500 ξαπλώστρες στην παραλία μπροστά από αυτό, μαζί με 189 ομπρέλες. «Υπάρχουν και άνθρωποι που φέρνουν τη δική τους ομπρέλα, όμως είναι η μειοψηφία». «Αυτή είναι η παράδοση της οικονομίας μας, των τουριστών μας. Δεν βλέπουμε γιατί αυτό να αλλάξει».
Κι όμως οι σχετικές συμβάσεις για τις ιταλικές παραλίες έχουν γίνει σε αρκετές περιπτώσεις ζήτημα αντιπαράθεσης. Η Legambiente, ένα περιβαλλοντικό ιταλικό κίνημα, υποστηρίζει ότι οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις κόβουν την ελεύθερη πρόσβαση στο πολύτιμο φυσικό τοπίο και στην πραγματικότητα έχουν ιδιωτικοποιήσει τις ίδιες τις παραλίες – επιδεινώνοντας την κατάσταση των ακτών – και δίνοντας σαν αντάλλαγμα ψίχουλα στο κράτος.
Οι δημοπρασίες αυτές θα αλλάξουν ριζικά και την αντίληψη σχετικά με τις συγκεκριμένες συμβάσεις, η ανανέωση των οποίων δεν θα θεωρείται πλέον αυτόματη, ούτε ισόβια και θα πρέπει να κερδίζεται. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι επιχειρήσεις αυτές αθετούν τις δεσμεύσεις της Ιταλίας ότι συμβάσεις εκμετάλλευσης φυσικού τοπίου εκδίδονται «για περιορισμένο χρόνο και μέσω διαδικασίας δημόσιο διαγωνισμού, χωρίς μεροληπτικά κριτήρια, με διαφάνεια και αντικειμενικά».
Ισχυρές οι αντιστάσεις των επιχειρηματιών του τουρισμού
Οι επιχειρηματίες του τουρισμού βέβαια έχουν για πολύ καιρό «αποκρούσει» τις απαιτήσεις των Βρυξελλών για υγιή ανταγωνισμό στις παραλίες της Ιταλίας. Τον Ιούλιο του 2020, με την τουριστική βιομηχανία να «στραγγαλίζεται» από την πανδημία, η προηγούμενη κυβέρνηση της Ιταλίας πήγε μάλιστα προς την... αντίθετη κατεύθυνση ψηφίζοντας νομοσχέδιο που προέβλεπε την επέκταση των συγκεκριμένων συμβάσεων για 13 ακόμα χρόνια μέχρι το 2033. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σήκωσε το γάντι και κίνησε επίσημες διαδικασίες για την παραβώμης, ενώ και το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο της Ιταλίας αποφάσισε ότι μια τόσο μακρόχρονη επέκταση ήταν παράνομη.
Υποχρεωμένη να προχωρήσει τη μεταρρύθμιση η Ιταλία
Ο Μάριο Ντράγκι ελπίζει πλέον να διευθετήσει το θέμα των ιταλικών παραλιών στο πλαίσιο μιας ευρύτερης μεταρρύθμισης που επανεκκινήσει την ιταλική οικονομία και θα πυροδοτήσει την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Όμως δεν πρόκειται να είναι εύκολο, δεδομένων των σχέσεων των επιχειρηματιών του τουρισμού με πολλούς Ιταλούς βουλευτές. Άλλωστε η ιταλική κυβέρνηση δεν μπορεί πλέον να κάνει πίσω καθώς οι συγκεκριμένες δημοπρασίες εντάσσονται στο πλαίσιο ενός ευρύτερου Αναπτυξιακού Νόμου που η Ιταλία πρέπει να υιοθετήσει ώστε να τηρήσει τους όρους της συμφωνίας για το κονδύλι των 200 εκατομμυρίων ευρώ από το ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης.
Η βάσιμη ανησυχία της Ελλάδας
Αν η απόφαση αυτή υλοποιηθεί είναι αρκετά πιθανό οι Βρυξέλλες να ζητήσουν αντίστοιχες μεταρρυθμίσεις και από άλλες τουριστικές χώρες του Νότου, όπως η Πορτογαλία, η Ισπανία αλλά και... η Ελλάδα. Το ζήτημα άλλωστε της ανταγωνιστικότητας των συγκεκριμένων επιχειρήσεων και των... ισόβιων συμβολαίων εκμετάλλευσης δεν είναι αποκλειστικό φαινόμενο της Ιταλίας. Οι ισόβιες μισθώσεις παραλιών είναι ιδιαίτερα διαδεδομένες στα ελληνικά τουριστικά νησιά ενώ αρκετές είναι οι φωνές που ακούγονται συχνά πυκνά για αδιαφανείς διαδικασίες παραχώρησεις.
Μια απόφαση του ΣτΕ που δημιούργησε πανικό
Καταλαβαίνει βέβαια κανείς τι θα σήμαινε μια αντίστοιχη μεταρρύθμιση στην Ελλάδα. Και αν δεν το καταλαβαίνει μπορεί να ανατρέξει σε μια απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας το 2015. Τότε το Ε' Τμήμα του ΣτΕ έκρινε με απόφασή του ότι η απευθείας παραχώρηση στους ΟΤΑ των παραλιών ώστε να τοποθετούνται καθίσματα, ομπρέλες, ξαπλώστρες, αναψυκτήρια και η μεταβίβαση έπειτα του συγκεκριμένου δικαιώματος σε τρίτους δεν μπορεί να γίνεται με μια υπουργική απόφαση.
Οι Δήμοι ξεσηκώθηκαν αμέσως μιλώντας για απειλή οικονομικής καταστροφής, ενώ στο πλευρό τους είχε σταθεί και το υπουργείο Εσωτερικών.
Dikaiologitika.gr