Νέους τρόπους αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής χρησιμοποιεί πλέον η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, ενώ παράλληλα αναμένονται και νέες αλλαγές μέσα στο φθινόπωρο, προκειμένου να αποκαλύπτεται η «κρυμμένη» φορολογητέα ύλη. Πλέον, το διαδίκτυο διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο για τον εντοπισμό φοροδιαφυγής.
Είναι ενδεικτικό ότι το περασμένο διάστημα μέσω σαρωτικών διασταυρώσεων και ελέγχων, η Ανεξάρτητη Αρχή εντόπισε ιστοσελίδα με χαρακτηριστικά πλατφόρμας διαμοιρασμού, με τη φοροδιαφυγή να αγγίζει το 1 εκατ. ευρώ.
Το πλέον πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η παρακολούθηση των social media, η οποία οδήγησε σε απτά αποτελέσματα αποκάλυψης φοροδιαφυγής. Ουσιαστικά, οι κριτικές πελατών σε ιστοσελίδα για διοργάνωση γάμων οδήγησαν τον έλεγχο στη διαπίστωση μη έκδοσης αποδείξεων. Στη συγκεκριμένη περίπτωση οι ελεγκτές έκαναν χρήση θετικών σχολίων από πελάτες και τα αντίστοιχα likes, οδηγούμενοι στη συγκεκριμένη περίπτωση.
Αξιοποιούνται τα πάντα
Φωτογραφίες, σχόλια, αναρτήσεις για συναλλαγές χωρίς απόδειξη είναι αυτές που αξιοποιούνται σε τέτοιους ελέγχους, με αποτέλεσμα οι ελεγκτικές υπηρεσίες να καταρτίζουν λίστες φοροφυγάδων. Χώροι δεξιώσεων για γάμους και βαφτίσια, κτήματα για κοινωνικές εκδηλώσεις με εκατοντάδες καλεσμένους, αίθουσες για επαγγελματικούς σκοπούς, έχουν μπει προ πολλού στο «στόχαστρο» των ελεγκτικών Αρχών, ενώ πέρα από τη διαπίστωση της παράβασης της μη έκδοσης αποδείξεων, έχει μεγάλο ενδιαφέρον η εφαρμογή των έμμεσων τεχνικών, με τις οποίες υπολογίζεται ο αδήλωτος τζίρος και οι αναλογούντες φόροι.
Στο «μικροσκόπιο» του ελέγχου μπαίνουν και οι προμηθευτές τροφίμων και ποτών, ακόμα και οι φωτογράφοι που συμμετέχουν σε τέτοιες εκδηλώσεις. Σε πρόσφατους ελέγχους, εφοριακοί επισκέφτηκαν ιστοσελίδες και social media, όπου φωτογράφοι διαφήμιζαν τη δουλειά τους και στη συνέχεια έκαναν διασταυρώσεις πελατολογίων με τα δηλωμένα έσοδα, κάτι που απέδωσε.
Το βασικό στοιχείο που χρειάζεται να διαθέτει η ΑΑΔΕ είναι ο χρόνος και ο τόπος των εκδηλώσεων, στοιχεία τα οποία στην πλειονότητα των περιπτώσεων αποκαλύπτονται από τους ίδιους τους συμμετέχοντες, οι οποίοι δημοσιοποιούν κάθε λεπτομέρεια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στην πρώτη γραμμή των ελέγχων βρίσκονται αυτή την περίοδο και οι αγορές από ηλεκτρονικά καταστήματα, και άλλες πλατφόρμες συναλλαγών.
Ποια είναι η στόχευση
Οι έλεγχοι της ΑΑΔΕ διενεργούνται στοχευμένα, έπειτα από συλλογή πληροφοριών που πραγματοποιείται μέσω ερευνών στο διαδίκτυο και συγκεκριμένα σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στο google, ενώ κατόπιν διασταύρωσης με άλλες πληροφορίες που βρίσκονται ήδη στη διάθεση των φορολογικών αρχών ή προέρχονται από καταγγελίες καταναλωτών.
Από εκεί και πέρα η ΑΑΔΕ θα θέσει σε ισχύ τη νέα ηλεκτρονική πλατφόρμα μέσω της οποίας οι πολίτες θα μπορούν να καταγγέλλουν περιπτώσεις φοροδιαφυγής και λαθρεμπορίου. Η πλατφόρμα θα συγκεντρώνει όλες τις καταγγελίες των πολιτών, είτε είναι επώνυμες είτε είναι ανώνυμες. Ειδικότερα, όσοι πολίτες θέλουν να καταγγέλλουν κάποια παράβαση θα εισέρχονται στην πλατφόρμα, η οποία θα είναι ανοιχτή για όλους και θα συμπληρώνουν σε ειδική φόρμα τα στοιχεία για το είδος και το χρόνο της φορολογικής παράβασης.
Στη συνέχεια θα περιγράφουν αναλυτικά την καταγγελία και θα συμπληρώνουν τα στοιχεία του φυσικού ή νομικού προσώπου που καταγγέλλουν. Μετά την αξιολόγηση της καταγγελίας θα παραδίδεται στους ελεγκτές οι οποίοι θα αναλάβουν την έρευνα.
Οι νέες παρεμβάσεις
Πλέγμα των νέων παρεμβάσεων για την πάταξη της φοροδιαφυγής περιλαμβάνεται στο επόμενο νομοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών το οποίο αναμένεται να κατατεθεί το φθινόπωρο στη Βουλή.
Μεγάλη πρόκληση για την κυβέρνηση αποτελεί η καθιέρωση ενός συστήματος ισχυρών φορολογικών κινήτρων στους πολίτες ώστε να ζητούν απόδειξη για όλες τις συναλλαγές τους. Αυτό σημαίνει ότι οι φορο-εκπτώσεις θα πρέπει να αντισταθμίζουν το όφελος που έχουν σήμερα οι καταναλωτές όταν δεν παίρνουν απόδειξη προκειμένου να έχουν έκπτωση στην τελική τιμή του αγαθού ή της υπηρεσίας λόγω μη καταβολής του ΦΠΑ 24%.
Παράδειγμα
Στην αγορά είναι σύνηθες το φαινόμενο επαγγελματίες και καταστηματάρχες να θέτουν το δίλημμα στους καταναλωτές εάν προτιμούν να πληρώσουν την «χ» τιμή με απόδειξη ή την «ψ» χωρίς απόδειξη. Για παράδειγμα, για παροχή υπηρεσιών ύψους 1.300 ευρώ εάν δεν κοπεί απόδειξη ο καταναλωτής θα πληρώσει 988 ευρώ. Δηλαδή θα γλιτώσει 312 ευρώ τα οποία θα χάσει το Δημόσιο μόνο από τον ΦΠΑ, καθώς οι απώλειες εσόδων είναι μεγαλύτερες εάν συνυπολογιστεί και ο φόρος που δεν εισπράττεται λόγω απόκρυψης εισοδήματος από τον επαγγελματία που δεν έκοψε απόδειξη.
Επίσης δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που οι ίδιοι οι καταναλωτές αποφεύγουν να ζητήσουν απόδειξη στις συναλλαγές τους επειδή γνωρίζονται με τους επαγγελματίες και είναι σταθεροί πελάτες τους.
Διασύνδεση POS
Ένα ακόμη ζήτημα είναι η σύνδεση POS με τις ψηφιακές πλατφόρμες. Οι ψηφιακές πλατφόρμες θα είναι υποχρεωμένες να διαβιβάζουν στην ΑΑΔΕ τα δεδομένα των συναλλαγών, που πραγματοποιούν οι χρήστες τους. Η ΑΑΔΕ θα μπορεί να κάνει διασταυρώσεις στοιχείων, ενώ προβλέπονται κοινοί και ταυτόχρονοι έλεγχοι με τις φορολογικές αρχές των άλλων κρατών – μελών της ΕΕ.
Επιπλέον, όμως, προβλέπονται αυστηρές κυρώσεις για τις πλατφόρμες που δεν συμμορφώνονται, όπως η αναστολή δραστηριότητας και πρόστιμα έως 500.000 ευρώ, καθώς και διακοπή πρόσβασης στις πλατφόρμες που δεν συνεργάζονται, σύμφωνα με τα όσα τόνισε πρόσφατα ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης.
Είτε πρόκειται για διαδικτυακές συναλλαγές μέσω των ψηφιακών πλατφορμών, είτε για αγορές από φυσικά καταστήματα με πιστωτικές – χρεωστικές κάρτες, τα νέα σύγχρονα εργαλεία που εισάγονται με το σχέδιο νόμου, διευκολύνουν τους ελέγχους βελτιώνοντας παράλληλα την διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα του ελεγκτικού μηχανισμού, σύμφωνα με το πλαίσιο που θέτει η σχετική ευρωπαϊκή Οδηγία.
Παράλληλα, ενόψει της διασύνδεσης των POS με τις ταμειακές μηχανές θεσπίζεται υποχρέωση των παρόχων υπηρεσιών πληρωμών μέσω κάρτας να συμμορφώνονται προς τις απαιτήσεις λειτουργίας και διασύνδεσης των POS με την ΑΑΔΕ και, αντίστοιχα, των επιχειρήσεων να χρησιμοποιούν POS που πληρούν τις προϋποθέσεις αυτές. Ενώ προβλέπονται και πρόστιμα έως 200.000 ευρώ για τους παρόχους και έως 10.000 ευρώ για τις επιχειρήσεις που εξακολουθούν να χρησιμοποιούν ακατάλληλα POS.