Ικανό να εντοπίσει έως και τρία χρόνια νωρίτερα ανθρώπους με αυξημένο κίνδυνο εμφάνσιης καρκίνου στο πάγκρεας φαίνεται να είναι ένα εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης, που ανέπτυξε και παρουσίασε μια ομάδα ερευνητών από τα Πανεπιστήμια του Harvard και της Κοπεγχάγης σε συνεργασία με άλλους επιστημονικούς φορείς. Εάν τα νέα επιστημονικά συμπεράσματα, που δημοσιεύονται στο Nature Medicine επιβεβαιωθούν, αναμένεται να φέρουν μια νέα εποχή στη διάγνωση και αντιμετώπιση αυτού του δύσκολου καρκίνου, που συχνά εντοπίζεται όταν είναι πλέον πολύ αργά για να θεραπευτεί.
Υπενθυμίζεται ότι μέχρι σήμερα δεν έχει καταστεί εφικτό να αναπτυχθούν εργαλεία για την ευρεία εξέταση του πληθυσμού για καρκίνο του παγκρέατος, έναν από τους πιο θανατηφόρους καρκίνους στον κόσμο. Αντίθετα, οι θεραπευτικές μέθοδοι επικεντρώνονται μόνο σε ένα πολύ μικρό μέρος του πληθυσμού, που θεωρείται ομάδα υψηλού κινδύνου, εξαιτίας οικογενειακού ιστορικού ή γενετικής προδιάθεσης. Ωστόσο, οι ασθενείς που αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο είναι στην πραγματικότητα πολλοί περισσότεροι, χωρίς να υπόκεινται απαραίτητα στα παραπάνω κριτήρια που «μαρτυρούν» τον κίνδυνο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλοί ασθενείς να λαμβάνουν τη διάγνωση όταν η νόσος έχει προχωρήσει και η θεραπεία αδυνατεί να είναι εξίσου αποτελεσματική.
Παράλληλα, όμως, οι διαγνωστικές εξετάσεις είναι συχνά ακριβές, αλλά και επιβαρυντικές για τον οργανισμό, επομένως η διεξαγωγή τους στον γενικό πληθυσμό δεν αποτελεί λύση.
«Πολλοί τύποι καρκίνου, ειδικά εκείνοι που δύσκολα εντοπίζονται και αντιμετωπίζονται, ασκούν δυσανάλογη επιβάρυνση στους ασθενείς και το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης. Ο προσυμπτωματικός έλεγχος με βάση την τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να συμβάλλει σημαντικά στην έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση», δήλωσε ο Søren Brunak, διευθυντής έρευνας στο Novo Nordisk Foundation Center for Protein Research του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης.
Η μελέτη
Στο πλαίσιο της μελέτης, οι ερευνητές σχεδίασαν διάφορες εκδόσεις του μοντέλου τεχνητής νοημοσύνης και τις εκπαίδευσαν σε ένα σύνολο 9 εκατομμυρίων αρχείων ασθενών από τη Δανία και τις ΗΠΑ. Εξ αυτών, οι 27.849 ανέπτυξαν, στη συνέχεια, καρκίνο στο πάγκρεας. Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης, Οι ερευνητές «ζήτησαν» από το μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης να αναζητήσει ενδεικτικά σημάδια κινδύνου, με βάση το εάν ο ασθενής παρουσίαζε ορισμένες καταστάσεις, όπως διαγνώσεις πέτρας στη χολή, αναιμίας, διαβήτη τύπου 2 και άλλων προβλημάτων που σχετίζονταν με το γαστρεντερικό σύστημα. Με βάση τους συνδυασμούς κωδικών ασθενειών και τον χρόνο εμφάνισής τους, το μοντέλο ήταν σε θέση να προβλέψει ποιοι ασθενείς είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν καρκίνο του παγκρέατος στο μέλλον. Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλά από τα συμπτώματα και τους κωδικούς ασθενειών δεν σχετίζονταν άμεσα, ούτε προέρχονταν από το πάγκρεας.
Ο δρ. Chris Sander από το Blavatnik Institute πρόσθεσε ότι μια τέτοια προσέγγιση θα μπορούσε να επιταχύνει την ανίχνευση του καρκίνου του παγκρέατος, να οδηγήσει σε έγκαιρη θεραπεία και να παρατείνει τη διάρκεια ζωής των ασθενών. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι αυτή η εξέλιξη είναι ιδιαίτερα σημαντική, επειδή πολλοί ασθενείς υψηλού κινδύνου μπορεί να μην γνωρίζουν καν τη γενετική τους προδιάθεση ή το οικογενειακό τους ιστορικό. «Το χαμηλό ποσοστό επιβίωσης των ασθενών με καρκίνο στο πάγκρεας παραμένει, παρά τις εξελίξεις στις χειρουργικές τεχνικές, τη χημειοθεραπεία και την ανοσοθεραπεία. Επομένως, υπάρχει σαφής ανάγκη για καλύτερο έλεγχο, πιο στοχευμένες δοκιμές και έγκαιρη διάγνωση και η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί το πρώτο κρίσιμο βήμα σε αυτή την προσπάθεια», τόνισε ο δρ. Sander.
Οι ερευνητές επισημαίνουν, τέλος, ότι αυτή η διαγνωστική ένδειξη δε μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί από μόνη της επαρκής για την πρόγνωση του καρκίνου στο πάγκρεας. Ωστόσο, το μοτίβο και η αλληλουχία με την οποία εμφανίζονται οι ενδείξεις με την πάροδο του χρόνου προσφέρουν ενδείξεις για ένα μοντέλο επιτήρησης, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ταχύτερη διάγνωση.