Εντός του πρώτου τριμήνου του 2022 η διοίκηση του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης θα ξεκινήσει «συνομιλία» του νέου ταμείου με τους ασφαλισμένους και τους πολίτες. Ειδικότερα θα δίνονται όλες οι πληροφορίες για το ποιοι μπορούν να ασφαλιστουν, τι θα πληρώνουν και με ποιες προϋποθέσεις.
Επίσης, θα προβεί στη διοργάνωση δράσεων ενημέρωσης των ασφαλισμένων αλλά και παραγόντων της αγοράς (ιδίως εργοδοτών, λογιστών κ.λπ.), προκειμένου να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα που προκύπτουν από τη λειτουργία του νέου Ταμείου.
Η επενδυτική λειτουργία του Ταμείου θα αναπτυχθεί σταδιακά σε τρεις φάσεις (περιόδους).
Το επίπεδο, η δομή και η διαβάθμιση του ρίσκου των τοποθετήσεων των αποταμιεύσεων των ασφαλισμένων είναι στην απόλυτη ευθύνη του Διοικητικού Συμβουλίου του ΤΕΚΑ (η Προσωρινή Διοικούσα Επιτροπή δεν διαθέτει τα κατάλληλα εργαλεία για να αναλάβει αυτή την ευθύνη). Κατά την πρώτη, μεταβατική, περίοδο οι επενδύσεις των εισφορών των ασφαλισμένων θα επενδυθούν σε χρηματοοικονομικά προϊόντα πολύ χαμηλού κινδύνου (υψηλότοκες καταθέσεις του Κοινού Κεφαλαίου των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου και Ασφαλιστικών Φορέων που διαχειρίζεται η Τράπεζα της Ελλάδος).
Η μεταβατική περίοδος θα διαρκέσει έως και ένα εξάμηνο μετά την εκλογή του Διοικητικού Συμβουλίου, ώστε αυτό να έχει τον απαραίτητο χρόνο για να διαμορφώσει και να παραμετροποιήσει την επενδυτική στρατηγική του Ταμείου.
Κατά τη δεύτερη περίοδο θα προσφέρεται στους ασφαλισμένους μόνο το default χαρτοφυλάκιο με επενδύσεις σε ένα διευρυμένο και διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο αξιογράφων, το οποίο θα έχει δομή κύκλου ζωής. Στην πράξη, σε αυτήν τη φάση όλοι οι ασφαλισμένοι θα έχουν τον ίδιο τύπο χαρτοφυλακίου λόγω του ομοιόμορφου/παραπλήσιου της ηλικίας τους. Η επενδυτική επιτροπή της ΕΔΕΚΤ ΑΕΠΕΥ θα υποστηρίζει το Διοικητικό Συμβούλιο στη διαμόρφωση της επενδυτικής στρατηγικής του Ταμείου, ενώ η ΕΔΕΚΤ ΑΕΠΕΥ θα λειτουργεί ως εξωτερικός διαχειριστής και θα υποστηρίζει την υλοποίηση της επενδυτικής στρατηγικής του Ταμείου. Η δεύτερη φάση αναμένεται να διαρκέσει έως το τέλος του 2024. Κατά το διάστημα αυτό η Διεύθυνση Επενδύσεων του Ταμείου θα στελεχωθεί και θα αποκτήσει επιχειρησιακή επάρκεια.
Κατά την τρίτη περίοδο (από τις αρχές 2025 και πέρα) μετά και την προσθήκη των προαιρετικά ασφαλισμένων στο ΤΕΚΑ (γεννηθέντων μετά την 1/1/1987), η δομή κύκλου ζωής στο default χαρτοφυλάκιο θα αποκτήσει και λειτουργική διάσταση. Δηλαδή, τα χαρτοφυλάκια των ασφαλισμένων θα διαφοροποιούνται στο επίπεδο ρίσκου ανάλογα με την ηλικία τους. Ταυτόχρονα θα προσφερθούν στους ασφαλισμένους και άλλα κατάλληλα διαμορφωμένα συνταξιοδοτικά/επενδυτικά προϊόντα διαβαθμισμένου ρίσκου για εκείνους τους ασφαλισμένους που επιθυμούν να επιλέγουν και να ρυθμίζουν μόνοι τους το επίπεδο κινδύνου των συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεών τους. Παράλληλα το Ταμείο θα συστήσει τη δική του Επενδυτική Επιτροπή, η Διεύθυνση Επενδύσεων θα αναλάβει πιο ενεργητικό ρόλο, ενώ η ΕΔΕΚΤ ΑΕΠΕΥ θα συνεχίσει να υποστηρίζει την επενδυτική λειτουργία του ΤΕΚΑ ως εξωτερικός διαχειριστής. Εντός διετίας από της έναρξη της τρίτης περιόδου, το ΤΕΚΑ θα δημιουργήσει μητρώο πιστοποιημένων εξωτερικών διαχειριστών διευρύνοντας τη γκάμα των επενδυτικών του επιλογών.
Ι. Ποιοι ασφαλισμένοι εντάσσονται στο ΤΕΚΑ
Από 1/1/2022 όλοι όσοι μπαίνουν στην αγορά εργασίας για πρώτη φορά (ανεξαρτήτως ηλικίας), θα υπάγονται στο ΤΕΚΑ για την επικουρική ασφάλισή τους, εφόσον απασχολούνται σε κλάδο για τον οποίο υπάρχει υποχρεωτικότητα επικουρικής ασφάλισης. Αφορά, δηλαδή, μισθωτούς δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, μηχανικούς και δικηγόρους.
Από 1/1/2023 θα υπάρχει δυνατότητα να υπαχθούν προαιρετικά στην ασφάλιση του ΤΕΚΑ:
- Ασφαλισμένοι στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ (πρώην ΕΤΕΑΕΠ) που έχουν γεννηθεί από 1/1/1987 και μετά και οι οποίοι επιθυμούν να μεταβούν από τον προαναφερόμενο Κλάδο στο ΤΕΚΑ. Η συγκεκριμένη κατηγορία ασφαλισμένων μπορεί να ασκήσει το δικαίωμά της για υπαγωγή στην ασφάλιση του ΤΕΚΑ μέχρι τις 31.12.2023.
- Εργαζόμενοι που απασχολούνται σε κλάδους για τους οποίους δεν υπάρχει υποχρέωση υπαγωγής στην επικουρική ασφάλιση (π.χ. ελεύθεροι επαγγελματίες, αγρότες, αυτοαπασχολούμενοι υγειονομικοί) και οι οποίοι διατηρούν το δικαίωμα ένταξης στο ΤΕΚΑ μέχρι να συμπληρώσουν το 35ο έτος της ηλικίας τους.
IΙ. Εισφορές
Οι εισφορές επικουρικής ασφάλισης θα συλλέγονται από τον e-ΕΦΚΑ και θα πιστώνονται στους ατομικούς λογαριασμούς των ασφαλισμένων. Το ύψος των εισφορών δεν διαφοροποιείται από εκείνο του ισχύοντος συστήματος, διαμορφώνεται δηλαδή σε ποσοστό 3,25% για τον εργοδότη και 3,25% για τον εργαζόμενο μέχρι και τον Μάιο του 2022, και σε 3% για τον καθένα εφεξής.
ΙΙΙ. Παροχές
Προϋπόθεση θεμελίωσης δικαιώματος μηνιαίας επικουρικής σύνταξης είναι η έκδοση κύριας σύνταξης και η συμπλήρωση δεκαπέντε (15) ετών επικουρικής ασφάλισης. Σημαντική καινοτομία του νόμου 4826/2021 αποτελεί το γεγονός ότι, στις περιπτώσεις που δεν θεμελιώνεται δικαίωμα μηνιαίας επικουρικής σύνταξης (δηλαδή εάν για οποιονδήποτε λόγο δεν απονεμηθεί κύρια σύνταξη ή δεν συμπληρώνονται 15 έτη επικουρικής ασφάλισης), οι καταβληθείσες εισφορές επιστρέφονται σε πραγματική αξία στον ασφαλισμένο κατά τη συμπλήρωση του γενικού ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης, κάτι που δεν ισχύει σήμερα.
Σε περίπτωση μετάβασης ασφαλισμένου από τον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ στο ΤΕΚΑ (δηλαδή, στις περιπτώσεις προαιρετικής υπαγωγής), η επικουρική σύνταξη απαρτίζεται από δύο μέρη: ένα μέρος από τον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ και ένα μέρος από το ΤΕΚΑ για τις εισφορές που αντιστοιχούν σε καθένα από τα Ταμεία. Η 15ετία υπολογίζεται αθροιστικά για την ασφάλιση στα δύο Ταμεία. Για παράδειγμα: Ασφαλισμένος που έχει διανύσει χρόνο ασφάλισης δεκατεσσάρων (14) ετών στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ και 12 ετών στο ΤΕΚΑ, θεμελιώνει δικαίωμα επικουρικής σύνταξης, εφόσον δικαιωθεί και κύριας. Στην περίπτωση αυτή, η σύνταξη θα υπολογιστεί σε διακριτά τμήματα ως εξής: με βάση το σύστημα νοητής κεφαλαιοποίησης για τα 14 έτη και τη ράντα που ισχύει για τον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ και σύμφωνα με τη ράντα που ισχύει για το ΤΕΚΑ, στη βάση του ποσού που έχει σωρευτεί στον ατομικό λογαριασμό του από τις καταβληθείσες εισφορές και τις αποδόσεις τους κατά τη δωδεκαετή υπαγωγή στην ασφάλιση του Ταμείου αυτού.
IV. Χαρακτηριστικά Επενδύσεων
Οι εισφορές των ασφαλισμένων θα επενδύονται σε ευρέως διαφοροποιημένα χαρτοφυλάκια μετοχικών, ομολογιακών και καταθετικών επενδυτικών προϊόντων. Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΤΕΚΑ, το οποίο φέρει και την τελική ευθύνη των επενδύσεων, συνεπικουρούμενο από την Επενδυτική Επιτροπή του Ταμείου χαράσσει την στρατηγική των επενδύσεών του. Το ΤΕΚΑ θα αναπτύξει εσωτερικά, μέσω της Διεύθυνσης Επενδύσεων του Ταμείου, ισχυρή επενδυτική ομάδα διαχείρισης από άρτια καταρτισμένους επαγγελματίες διαχειριστές, η οποία σε συνεργασία με εξωτερικούς διαχειριστές θα υλοποιεί την καθορισμένη επενδυτική στρατηγική με τον βέλτιστο τρόπο για το συμφέρον των ασφαλισμένων.
Η Διεύθυνση Διαχείρισης Κινδύνων του ΤΕΚΑ θα έχει την ευθύνη της αναγνώρισης, της παρακολούθησης, της μέτρησης, της αξιολόγησης και της διαχείρισης του ρίσκου των επενδύσεων των ασφαλισμένων. Ο επικεφαλής της Διεύθυνσης Διαχείρισης Κινδύνων θα αναφέρεται απευθείας στο Διοικητικό Συμβούλιο.
Στους ασφαλισμένους του ΤΕΚΑ θα προσφέρεται ένα βασικό συνταξιοδοτικό-επενδυτικό προϊόν (default) που θα συνδυάζει το κατάλληλο μείγμα κινδύνου, απόδοσης και ασφάλειας για όλη τη διάρκεια του εργασιακού βίου ενός τυπικού ασφαλισμένου χωρίς ο ίδιος να χρειάζεται να ασχοληθεί περισσότερο με τη διαχείριση των εισφορών του. Το χαρτοφυλάκιο αυτό θα έχει δομή κύκλου ζωής. Δηλαδή, η σύνθεσή του θα διαφοροποιείται ανάλογα με την ηλικία του κάθε ασφαλισμένου και θα αντιστοιχεί σε σύνθεση με υψηλότερο ρίσκο για τους νεότερους σε ηλικία ασφαλισμένους, το οποίο βαθμιαία θα μειώνεται καθώς ο ασφαλισμένος πλησιάζει στην ηλικία συνταξιοδότησης.
Στους ασφαλισμένους θα προσφέρονται και άλλα συνταξιοδοτικό-επενδυτικά προϊόντα, επίσης με δομή κύκλου ζωής αλλά με διαφορετικό προφίλ ρίσκου, για αυτούς που θέλουν μόνοι τους να επιλέξουν τη διαβάθμιση του ρίσκου που επιθυμούν να αναλάβουν. Ο ασφαλισμένος θα κατατάσσεται αυτομάτως στο default χαρτοφυλάκιο και θα μπορεί μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας να επιλέξει διαφορετικό χαρτοφυλάκιο ή συνδυασμό χαρτοφυλακίων. Εάν το επιθυμεί, ο ασφαλισμένος θα έχει τη δυνατότητα να μεταβάλει το χαρτοφυλάκιό του κάθε τρία χρόνια.
Σε κάθε περίπτωση, η σύσταση του ΤΕΚΑ προς τους ασφαλισμένους θα είναι να εμπιστευτούν τους επαγγελματίες διαχειριστές του Ταμείου και να παραμείνουν στο default χαρτοφυλάκιο, καθ’ όλη τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου.
V. Εγγυήσεις
Πέραν των προαναφερόμενων καινοτομιών, στο ΤΕΚΑ ενισχύεται και η προστατευτική λειτουργία του συστήματος έναντι των ασφαλισμένων. Αυτό επιτυγχάνεται χάρη στη ρητή πρόβλεψη ότι το Κράτος εγγυάται την καταβολή ελάχιστης ανταποδοτικής μηνιαίας επικουρικής σύνταξης, η οποία υπολογίζεται στη βάση του ύψους της πραγματικής αξίας των εισφορών που κατέβαλαν οι ασφαλισμένοι. Κατά συνέπεια, απονέμεται στους ασφαλισμένους επικουρική σύνταξη τουλάχιστον ίση με αυτή που αντιστοιχεί στις εισφορές τις οποίες κατέβαλαν, λαμβανομένου υπόψη και του πληθωρισμού – με άλλα λόγια, το Κράτος εγγυάται μη αρνητικές αποδόσεις. Με τον τρόπο αυτό, οι ασφαλισμένοι του ΤΕΚΑ απολαμβάνουν αποτελεσματικότερη προστασία απέναντι στον επενδυτικό κίνδυνο, καθώς στις διακυμάνσεις της αγοράς υπόκεινται μόνο οι αποδόσεις και όχι το καταβληθέν κεφάλαιό τους.
Περαιτέρω, στο ΤΕΚΑ προβλέπεται κατώτατη επικουρική σύνταξη σε περίπτωση αναπηρίας ή θανάτου ενεργού ασφαλισμένου, κάτι που δεν ισχύει στο υφιστάμενο σύστημα επικουρικής ασφάλισης νοητής κεφαλαιοποίησης. Ειδικότερα, εάν το υπόλοιπο του ατομικού λογαριασμού του ασφαλισμένου υπολείπεται του ποσού των εισφορών ασφαλισμένου με δεκαπέντε (15) έτη ασφάλισης και αποδοχές ίσες με τον νομοθετημένο κατώτατο μισθό υπαλλήλου για πλήρη απασχόληση, ο Κρατικός Προϋπολογισμός καλύπτει τη διαφορά και στη συνέχεια υπολογίζεται το ποσό της σύνταξης του ασφαλισμένου ή των λοιπών δικαιοδόχων προσώπων.
VI. Τι θα ισχύει για εργοδότες και εργαζόμενους
Για κάθε νέα πρόσληψη, ο ασφαλισμένος χαρακτηρίζεται ως «νέος» ή «παλαιός» και υπάγεται αντίστοιχα στο ΤΕΚΑ ή στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ. Οι τεχνικές λεπτομέρειες υποβολής της ΑΠΔ θα προσδιοριστούν πολύ σύντομα, και ΕΦΚΑ – ΤΕΚΑ συνεργάζονται πολύ στενά πάνω στο συγκεκριμένο θέμα.
Οι προθεσμίες και ο χρόνος υποβολής των ΑΠΔ δεν τροποποιούνται και συνεχίζουν να ισχύουν όπως και σήμερα, δηλαδή η ΑΠΔ υποβάλλεται έως το τέλος του επόμενου μήνα από αυτόν που απασχολήθηκε ο εργαζόμενος. Μια βασική διαφοροποίηση που προωθείται, είναι ότι η καταβολή των εισφορών πραγματοποιείται με βάση δύο ταυτότητες πληρωμής: μία για τον e-ΕΦΚΑ και μία για το ΤΕΚΑ.
Ο εργοδότης δεν μπορεί να προβεί σε καταγγελία σύμβασης εργαζομένου, αν δεν έχει εξοφλήσει τις οφειλόμενες εισφορές επικουρικής ασφάλισης προς το ΤΕΚΑ. Με άλλα λόγια, είναι άκυρη η απόλυση όταν δεν έχουν καταβληθεί εγκαίρως οι εισφορές επικουρικής ασφάλισης στο νέο Ταμείο.
ΟΡΟΣΗΜΑ 2021 & 2022
Ι. Ατομικοί Λογαριασμοί
Ο ασφαλισμένος θα μπορεί να έχει πρόσβαση στον ατομικό λογαριασμό του μέσω site και εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα καθώς και μέσω άλλων φορητών ηλεκτρονικών συσκευών εντός του 2022. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2022, θα καθοριστεί λεπτομερώς το περιεχόμενο, η διάρκεια και η διαδικασία τήρησης των ατομικών λογαριασμών. Πρόκειται για απαραίτητο στάδιο, προκειμένου να καταστεί δυνατή η πρόσβαση των ασφαλισμένων στην εφαρμογή που θα τους επιτρέπει να παρακολουθούν τους λογαριασμούς τους.
Η ιστοσελίδα του νέου Ταμείου – με όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τη λειτουργία του – θα λειτουργήσει στη διαδικτυακή διεύθυνση teka.gov.gr. Επίσης, θα λειτουργήσει και η εφαρμογή myteka.gov.gr, μέσω της οποίας θα γίνεται πρόσβαση των ασφαλισμένων στους ατομικούς τους λογαριασμούς.
ΙΙ. Διακυβέρνηση
Όπως ήδη αναφέρθηκε, τον Οκτώβριο του 2021 συγκροτήθηκε η Προσωρινή Διοικούσα Επιτροπή του ΤΕΚΑ ως μεταβατικό όργανο διοίκησης μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2022. Βασική αποστολή της είναι η προπαρασκευή της διαδικασίας ανάδειξης των μελών του πρώτου Διοικητικού Συμβουλίου του Ταμείου καθώς και η προετοιμασία για την κάλυψη της θέσης του Διευθύνοντος Συμβούλου, προκειμένου να διασφαλιστούν οι αυστηρές απαιτήσεις διακυβέρνησης και οι προϋποθέσεις επαγγελματικής διαχείρισης που προβλέπονται για το ΤΕΚΑ.
Η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για τη στελέχωση του Διοικητικού Συμβουλίου του ΤΕΚΑ θα δημοσιευθεί εντός του πρώτου τριμήνου του 2022. Η διαδικασία επιλογής των προσώπων που θα απαρτίζουν το Διοικητικό Συμβούλιο έχει σχεδιαστεί κατά τρόπο που να ανταποκρίνεται σε ιδιαίτερα αυξημένες αυστηρές απαιτήσεις διαφάνειας και αξιοκρατίας. Ειδικότερα, τα πρόσωπα που θα επιλεγούν, πρέπει να είναι εγνωσμένου κύρους, υψηλής επιστημονικής κατάρτισης και να διαθέτουν σημαντική εμπειρία, επαρκή χρόνο και εξειδικευμένες γνώσεις ώστε να ασκούν χρηστή και συνετή διαχείριση, σύμφωνα με τους σκοπούς του Ταμείου και προς το βέλτιστο συμφέρον των ασφαλισμένων του.
Τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου προεπιλέγονται από ανεξάρτητο Συμβούλιο Επιλογής το οποίο αποτελείται από πρόσωπα κύρους (έναν Υποδιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, τον Πρόεδρο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, τον Πρόεδρο του Ανώτατου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού (Α.Σ.Ε.Π.), τον Γενικό Διευθυντή του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (Ο.Δ.ΔΗ.Χ.) και έναν καθηγητή Α.Ε.Ι. που εξειδικεύεται σε θέματα κοινωνικής ασφάλισης). Το Συμβούλιο Επιλογής συνεπικουρείται στο έργο του από εξειδικευμένο σύμβουλο προσλήψεων ανθρωπίνου δυναμικού. Το Συμβούλιο προτείνει στον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων κατάλογο των επικρατέστερων υποψηφίων και ο Υπουργός με τη σειρά του επιλέγει και ορίζει τον Πρόεδρο και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου με σχετική απόφασή του.
Με αντίστοιχων προδιαγραφών διαδικασία, πρόκειται να λάβει χώρα μέχρι το τέλος του 2022 και η επιλογή του πρώτου Διευθύνοντος Συμβούλου του ΤΕΚΑ, στη βάση προεπιλογής από το Διοικητικό Συμβούλιο των επικρατέστερων υποψηφίων, και υποβολή σχετικής πρότασης προς τον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, ο οποίος είναι ο αρμόδιος να λάβει την τελική απόφαση.
Η Προσωρινή Διοικούσα Επιτροπή θα προβεί στη σύνταξη προσχεδίων κανονιστικών κειμένων, όπως του Οργανισμού του Ταμείου και όσων Κανονισμών είναι αναγκαίοι για τη λειτουργία του όπως, ενδεικτικά, του Κανονισμού Ασφάλισης και Παροχών, του Κανονισμού Οικονομικής Οργάνωσης και Λογιστικής Λειτουργίας και του Κανονισμού Επενδύσεων.
ΙΙΙ. Διαλειτουργικότητα e-ΕΦΚΑ-ΤΕΚΑ
Κατά το πρώτο τρίμηνο του επόμενου έτους, αναμένεται να ρυθμιστούν λεπτομερώς τα ζητήματα είσπραξης και απόδοσης των ασφαλιστικών εισφορών από τον e-ΕΦΚΑ στο ΤΕΚΑ. Ήδη, έχει συσταθεί και ξεκινήσει το έργο της –εδώ και τρεις μήνες– σχετική ομάδα εργασίας, υπεύθυνη ιδίως για τον σχεδιασμό της παραμετροποίησης του υφιστάμενου συστήματος του e-ΕΦΚΑ σε σχέση με την αρμοδιότητα συλλογής και απόδοσης στο ΤΕΚΑ των ασφαλιστικών εισφορών.
Στο πλαίσιο των ανωτέρω, θα συναφθεί προγραμματική συμφωνία με τον e-ΕΦΚΑ αναφορικά με τη διαλειτουργικότητα των συστημάτων των δύο φορέων, καθώς και με θέματα που αφορούν στην ΑΠΔ, με σκοπό τη διευκόλυνση της είσπραξης και απόδοσης των ασφαλιστικών εισφορών.