Μία εξαρτημένη Ευρώπη από το φυσικό αέριο, μία Ρωσία να συσσωρεύει έσοδα δισεκατομμυρίων λόγω των εξαγωγών ορυκτών καυσίμων (πάνω από 158 δις.) και μία Ευρωπαϊκή Ένωση να γράφει και να σβήνει βλέποντας την τιμή του φυσικού αερίου να υπερπολλαπλασιάζεται, γεγονός που θα συμπαρασύρει και τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας.
Αυτή είναι εν συντομία η κατάσταση που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ευρωπαίοι ηγέτες, καθώς οδεύουμε σε ένα βαρύ φθινόπωρο και έναν ακόμη πιο δύσκολο χειμώνα.
Διαβάστε επίσης: Κυβέρνηση – Σε εφαρμογή μέτρα περιορισμού της κατανάλωσης ρεύματος και αερίου
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν χτες «έβγαλε από την τσέπη» το τελευταίο του χαρτί, δηλώνοντας πλέον και επισήμως πως δεν προτίθεται να προμηθεύσει άλλο την Ευρώπη με φυσικό αέριο αν δεν άρει τις κυρώσεις της.
Από την πλευρά της η Κομισιόν τόνισε πως θα νικήσει και δεν θα υποκύψει στους εκβιασμούς, τονίζοντας πως αν η Ρωσία ήθελε θα μπορούσε να τροφοδοτήσει την Ευρώπη με άλλους αγωγούς.
Και μπορεί τα «ξίφη των ηγετών» να διασταυρώθηκαν για τα καλά χτες, με την Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν να απαντά στον Πεσκόφ, ωστόσο η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική από το συγκρουσιακό αφήγημα Ρωσίας-Ευρώπης.
Διαφορετική γιατί οδεύουμε στον πιο ζόρικο χειμώνα των τελευταίων χρόνων, έναν χειμώνα που όπως έχουμε ακούσει από κυβερνητικά χρόνια θα είναι δυσκολότερος και από αυτόν του 1942.
Έναν χειμώνα που οι τιμές του φυσικού αερίου θα είναι ανέγγιχτες, το κόστος καυσίμων θα παραμένει βραχνάς στον λαιμό όλων και οι τιμές αναφορές της ηλεκτρικής ενέργειας θα εκτιναχθούν, σπάζοντας το ένα ρεκόρ μετά το άλλο.
Όλα αυτά την ώρα που οι τιμές των προϊόντων στην αγορά θα αυξάνονται με τους πολίτες να πρέπει να λύσουν ένα δύσκολο (έως και άλυτο) σταυρόλεξο που αφορά τις βασικές τους ανάγκες.
Τόσο η Ευρώπη λοιπόν όσο και η ΕΕ έχουν ξεκινήσει να δημιουργούν ένα πλέγμα παρεμβάσεων με στόχο να απορροφήσει όσο γίνεται τους έντονους κραδασμούς που θα νιώσουν οι ευάλωτοι όσο η νύχτα θα μεγαλώνει και θα «τραβήξει το αυτί» στους αδιάφορους και σπάταλους φορείς.
Το σχέδιο της ΕΕ
Οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ θα συναντηθούν στις 9 Σεπτεμβρίου προκειμένου να συζητήσουν έκτακτα πανευρωπαϊκά μέτρα απόκρισης στην απότομη αύξηση των τιμών του αερίου και της ενέργειας που πλήττει τη βιομηχανία της Ευρώπης και αυξάνει τους λογαριασμούς των νοικοκυριών αφότου η Ρωσία μείωσε τις προμήθειες αερίου στην ΕΕ.
Έγγραφο που είδε το Reuters αναφέρει πως οι υπουργοί θα εξετάσουν επιλογές που περιλαμβάνουν την επιβολή πλαφόν στην τιμή του εισαγόμενου αερίου, πλαφόν στην τιμή του αερίου που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρισμού, ή προσωρινά την αφαίρεση των μονάδων παραγωγής ενέργειας από αέριο από το τρέχον σύστημα προσδιορισμού των τιμών του ηλεκτρισμού στην ΕΕ.
Διαβάστε επίσης: Γόρδιος δεσμός η ενέργεια – Οι επιλογές της Ευρώπης για τον δύσκολο χειμώνα
Οι υπουργοί θα εξετάσουν επίσης την προσφορά έκτακτης “πανευρωπαϊκής πιστωτικής γραμμής υποστήριξης” για τους συμμετέχοντες στην αγορά ενέργειας, σύμφωνα με το έγγραφο που έχει ετοιμάσει η Τσεχία, που ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ.
Ήδη άλλωστε η Φινλανδία και η Σουηδία ανακοίνωσαν την Κυριακή ότι σχεδιάζουν να προσφέρουν δισεκατομμύρια δολάρια σε εγγυήσεις ρευστότητας στις εταιρίες ενέργειας.
Τι θα κάνει η Ελλάδα
Το ολοκληρωμένο πακέτο μέτρων θα ανακοινωθεί από τον ίδιο τον πρωθυπουργό στην ΔΕΘ, ωστόσο μέχρι τότε υπάρχει ήδη μία πρώτη εικόνα τόσο από τη χτεσινή σύσκεψη στο Μαξίμου, όσο και από τις τοποθετήσεις υπουργών, ενώ την Τετάρτη θα υπάρχει εξειδίκευση των μέτρων που αφορούν στο δημόσιο.
Στη χθεσινή ευρεία σύσκεψη υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη με τη συμμετοχή της ομάδας διαχείρισης κρίσεων και αρμόδιους υπουργούς για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού εξετάστηκαν:
1. Οι συνθήκες λειτουργίας της εφοδιαστικής αλυσίδας φυσικού αερίου και
2. Τα σενάρια για τα μέτρα στήριξης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων τη φθινοπωρινή και χειμερινή περίοδο.
Ως προς το πρώτο σκέλος, οι πληροφορίες του ΟΤ αναφέρουν πως διαπιστώθηκε η διαθεσιμότητα στη διεθνή αγορά φορτίων LNG προκειμένου η Ελλάδα να καλύπτει τις ανάγκες της για ένα εύλογο χρονικό διάστημα κατά το οποίο ο αγωγός Nord Stream 1 θα παραμένει κλειστός και ο αγωγός Turk Stream ανοικτός.
Ως προς το δεύτερο σκέλος στο τραπέζι έπεσαν διάφορα σενάρια για την οικονομική στήριξη των νοικοκυριών τους επόμενους χειμερινούς μήνες. Δηλαδή, της ενίσχυσης των λογαριασμών ρεύματος και των δαπανών θέρμανσης.
Ωστόσο, συγκεκριμένες αποφάσεις δεν ελήφθησαν καθώς τα μέτρα επιχορήγησης θα εξαρτηθούν, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, από τις αποφάσεις της Κομισιόν και των 27 υπουργών Ενέργειας της ΕΕ για τον τρόπο αντιμετώπισης της ολοένα και αυξανόμενης ενεργειακής κρίσης που πυροδοτεί το Κρεμλίνο με τη διακοπή της παροχής αερίου.
Η πίεση στην εγχώρια ενεργειακή αγορά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για νοικοκυριά, επιχειρήσεις και βιομηχανία, θα γίνει ορατή -σύμφωνα με το euro2day.gr– και θα σημάνει συναγερμός σε δύο περιπτώσεις.
Εάν και εφόσον τεθεί φραγή και στη δίοδο τροφοδοσίας ρωσικού αερίου μέσω Τουρκίας, δηλαδή, στον Turk Stream
Εάν γίνει υποχρεωτική για όλα τα κράτη-μέλη η μείωση κατά 15% της κατανάλωσης φυσικού αερίου τους χειμερινούς μήνες. Γι’ αυτό και η κυβέρνηση εστιάζει προς το παρόν σε δυνητικά μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας τόσο για το δημόσιο με υποχρεωτικό χαρακτήρα, όσο και για τους καταναλωτές σε εθελοντική βάση. Παράλληλα, έχει ζητηθεί να εκπονηθούν σχέδια περιστολής της κατανάλωσης φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού από τρεις κορυφαίες ενεργοβόρες βιομηχανίες, την Αλουμίνιον, τη Βιοχάλκο και την ΤΙΤΑΝ.
Σε ό,τι αφορά, πάντως, τις ροές μέσω Turk Stream φαίνεται ότι δεν απειλούνται.
Το σχέδιο για την εξοικονόμηση ενέργειας
Σε κάθε περίπτωση η κυβέρνηση προωθεί άμεσα μέτρα για τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 10% στο Δημόσιο με το «Σχέδιο Θερμοστάτης», ενώ μακροπρόθεσμα ο στόχος είναι η κατανάλωση να μειωθεί κατά 30% μέχρι το 2030.
Για την επίτευξη του στόχου αυτού, οι φορείς του Δημοσίου καλούνται να προχωρήσουν σε άμεσα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας, όπως η ορθολογική διαχείριση και συντήρηση των συστημάτων ψύξης και θέρμανσης, ενώ υπάρχει πρόβλεψη και για τον περιορισμό της χρήσης του οδοφωτισμού και για την αναβάθμιση των δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης.
Στο πλαίσιο αυτό, όπως ανακοίνωσαν οι υπουργοί Ενέργειας και Εσωτερικών καθώς και ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, θα δημιουργηθεί ένα ψηφιακό σύστημα παρακολούθησης της κατανάλωσης ενέργειας στο Δημόσιο.
Σύμφωνα με τον Θόδωρο Σκυλακάκη, η πλατφόρμα αυτή θα παρακολουθεί την ενεργειακή κατανάλωση ανά κτίριο και κτιριακή δομή του Δημοσίου, καθώς και θα έχει αρχείο με τους λογαριασμούς ενέργειας που καλείται να πληρώσει κάθε υπηρεσία.
Παράλληλα, θα προωθηθεί σύστημα κινήτρων και αντικινήτρων για την επίτευξη (ή μη) συγκεκριμένων στόχων ενεργειακής εξοικονόμησης. Όπως εξήγησε ο κ. Σκυλακάκης, δεν θα υπάρχει ένα ενιαίο σύστημα με δεσμευτικό αλγόριθμο, αλλά μια κατά περίπτωση εξέταση της επιτυχίας στην επίτευξη των στόχων. Στόχος θα είναι η εξοικονόμηση του 10% της ενέργειας, αν και το ακριβές ποσοστό θα εξαρτάται από τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες του κάθε φορέα.
Για παράδειγμα, σε περίπτωση που μια δημόσια υπηρεσία πετύχει την επιθυμητή εξοικονόμηση ενέργειας (ανάλογα με τον βαθμό εφαρμογής μέτρων και αποτέλεσμα που επιτυγχάνεται), θα επιβραβεύεται με αυξημένα κονδύλια τακτικού προϋπολογισμού.
Αντίθετα, θα υπάρχει πέναλτι για τους φορείς που δεν πετυχαίνουν τους στόχους τους, καθώς θα πρέπει να κάνουν οικονομίες από αλλού. Για παράδειγμα, ακόμα και αν πιάσει ένας φορέας τους στόχους του, αλλά δεν έχει κάνει συντήρηση κλιματιστικών, πάλι θα πάρει λιγότερα χρήματα.
Ειδική μνεία έκανε ο κ. Σκυλακάκης στο θέμα των ΟΤΑ για τον οδοφωτισμό. Όπως είπε, «δεν είναι δουλειά του φορολογούμενου να καλύπτει τον οδοφωτισμό», καθώς αυτός υπάγεται στα ανταποδοτικά τέλη. Παρ’ όλα αυτά, η κυβέρνηση σκοπεύει να στηρίξει τους δήμους και για το ζήτημα αυτό, ενώ θα υπάρχει πέναλτι για τους δήμους που δεν μπορούν να επιτύχουν τον στόχο.
Ενεργειακός υπεύθυνος κτιρίου
Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, σύμφωνα με την «Καθημερινή», κάθε δημόσιο κτίριο καλείται να ορίσει έναν ενεργειακό υπεύθυνο, ο οποίος θα ασχολείται με το ζήτημα της εξοικονόμησης ενέργειας.
Θα υπάρχουν, δηλαδή, υπεύθυνοι ανά κτίριο και δραστηριότητα, υπεύθυνοι στην κεντρική διοίκηση και στα νομικά πρόσωπα του κράτους, ενώ σε επίπεδο δήμου και περιφέρειας θα ασχολούνται οι εκάστοτε δημοτικές ή περιφερειακές αρχές.
Για την υποστήριξη των φορέων στην προσπάθειά τους, θα δημιουργηθεί ένα help desk.
Απλές δράσεις για εξοικονόμηση ενέργειας
Πέρα από τα όσα ήδη αναφέρθηκαν (υπεύθυνος κτιρίου, πλατφόρμα), η γενική γραμματέας Ενέργειας, Αλεξάνδρα Σδούκου, εξήγησε πώς ακριβώς μπορούν τα δημόσια κτίρια να επιτύχουν ετήσια εξοικονόμηση της τάξης του 10-15%.
Τα μέτρα που μπορούν να πάρουν οι υπεύθυνοι και οι εργαζόμενοι στις δημόσιες υπηρεσίες είναι τα εξής:
-Συντήρηση κλιματιστικών, καυστήρων και κεντρικών μονάδων, καθώς και ρύθμιση της θερμοκρασίας σε αυτά.
-Απενεργοποίηση ψύξης/θέρμανσης σε χώρους και ώρες που δεν υπάρχουν εργαζόμενοι.
-Ορισμός υπαλλήλου που θα φεύγει τελευταίος από τον χώρο και θα είναι υπεύθυνος για το κλείσιμο όλων των συσκευών.
-Φυσικός αερισμός του κτιρίου κατά τη διάρκεια της νύχτας.
-Τοποθέτηση συστημάτων σκίασης (κουρτίνες, στόρια) όπου χρειάζεται.
-Για τον οδοφωτισμό, στόχος για περιορισμός της χρήσης κατά 35-40%.
-Για τα συστήματα ύδρεσης και αποχέτευσης, η κυβέρνηση θα στηρίξει μέτρα για τη βελτίωση και αναβάθμιση των αντλιοστασίων, όπως η τοποθέτηση inverter.
-Προσωπική/εθελοντική προσπάθει. Για παράδειγμα, οι εργαζόμενοι μπορούν να κάνουν διάλειμμα 10 λεπτών από το κλιματιστικό, ανοίγοντας τα παράθυρα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε η κ. Σδούκου, η ενεργειακή δαπάνη για τις 212.000 εγκαταστάσεις της γενικής κυβέρνησης (κτίρια, οδοφωτισμός και αντλιοστάσια), ήταν το 2020 596 εκατ. ευρώ ενώ η κατανάλωση ήταν 4.450 γιγαβατώρες. Το 2021 η δαπάνη έφθασε στα 956 εκατ. με κατανάλωση 5.346 γιγαβατώρες, ενώ φέτος λόγω της αύξησης στις τιμές ενέργειας η δαπάνη θα φθάσει στο 1,165 δισ. ευρώ με την κατανάλωση στα περυσινά επίπεδα.
Πρόγραμμα «Ηλέκτρα» για κτιριακές παρεμβάσεις
Τέλος, ο υπουργός Ενέργειας Κώστας Σκρέκας εξήγγειλε το πρόγραμμα «Ηλέκτρα» για μακροπρόθεσμες παρεμβάσεις στα δημόσια κτίρια και την ενεργειακή αναβάθμισή τους.
Η πλατφόρμα για το συγκεκριμένο πρόγραμμα θα ανοίξει εντός του Ιουλίου, ενώ οι ενδιαφερόμενοι μπορούν από σήμερα να δουν τις σχετικές λεπτομέρειες στην ιστοσελίδα του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Οι στόχοι του προγράμματος είναι δύο:
-Τα δημόσια κτίρια να είναι κατ’ ελάχιστον στην κατηγορία ενεργειακής απόδοσης Β
-Εξοικονόμηση ενέργειας και μείωση εκπομπών CO2 κατά 30%.
Προβλέπεται η αντικατάσταση κουφωμάτων, σκίασης, ψύξης θέρμανσης, παραγωγής και χρήσης ζεστούς νερού, παραγωγής και αποθήκευσης ηλεκτρισμού θέρμανσης-ψύξης, σε δημόσια κτίρια μέσω της χρήσης ΑΠΕ και καινοτόμων ψηφιακών μοντέλων. Το ποσοστό χρηματοδότησης ξεκινά από 50% και κλιμακώνεται υπό προϋποθέσεις έως το 70%.
Το πρόγραμμα έχει 640 εκατ. ευρώ προϋπολογισμό από κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων. Φορέας υλοποίησης θα είναι το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Πηγή: in.gr