Επιτακτική η ανάγκη επαρκούς ενημέρωσης για τα οφέλη και τους τρόπους διακοπής του καπνίσματος καθώς και για την πρόσβαση σε αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με τις εναλλακτικές, επιστημονικά τεκμηριωμένες, λύσεις.
Πώς επηρέασε η πανδημία τη στάση των Ελλήνων απέναντι στο κάπνισμα; Πόσα ξέρουν, πραγματικά, οι καπνιστές για τις βλαβερές συνέπειες του τσιγάρου; Πώς επηρεάζεται η κοινωνική ζωή και οι διαπροσωπικές σχέσεις από αυτό; Και τελικά, πόσοι γνωρίζουν τις διαφορές ανάμεσα στο συμβατικό και το εναλλακτικό κάπνισμα;
Οι απαντήσεις βρίσκονται στην πανελλαδική έρευνα της Marc που διεξήχθη τον Μάρτιο του 2021 για λογαριασμό της εταιρείας Παπαστράτος και η οποία παρουσιάστηκε σήμερα σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε ψηφιακά με τους κ.κ. Θωμά Γεράκη, Διευθύνοντα Σύμβουλο της Marc και Σταύρο Δρακουλαράκο, Γενικό Διευθυντή Επικοινωνίας της Παπαστράτος. Τα ευρήματα σχετικά με την επίδραση του τσιγάρου στις διαπροσωπικές σχέσεις, σχολίασε η Βέρα Αθανάσιου, Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια. Στην έρευνα συμμετείχαν περισσότερα από 1200 νοικοκυριά, στα αστικά κέντρα αλλά και την περιφέρεια της Ελλάδας.
Στο lockdown καπνίζουμε περισσότερο
Η έρευνα ανέδειξε τη σχέση καπνίσματος και lockdown, με το 27,2% των καπνιστών να δηλώνουν πως αυτή την περίοδο καπνίζουν περισσότερο και το 7% να ομολογεί πως άρχισε να καπνίζει ξανά κατά την διάρκεια της πανδημίας, ενώ είχε διακόψει το κάπνισμα.
Τα μεγαλύτερα ποσοστά αύξησης της συχνότητας καπνίσματος παρατηρούνται στους αυτοαπασχολούμενους και στους άνεργους.
Οι πολίτες ζητούν περισσότερη ενημέρωση για τα εναλλακτικά προϊόντα
Περισσότεροι από τους μισούς καπνιστές (51,1%) που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν πως δεν υπάρχει επαρκής ενημέρωση για τα οφέλη και τους τρόπους διακοπής του καπνίσματος, με την συντριπτική πλειοψηφία της κοινής γνώμης (πάνω από 88%) να πιστεύει πως θα πρέπει να υπάρχει επαρκής ενημέρωση και πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με εναλλακτικές λύσεις καπνίσματος.
Το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά τις σχέσεις
Όσον αφορά στην επίδραση του καπνίσματος στις σχέσεις καπνιστών και μη καπνιστών, περισσότεροι από τους μισούς καπνιστές (51,7%) ανέφεραν πως η βλαβερή τους συνήθειά ενοχλεί τον/την σύντροφό τους, με περίπου το ίδιο ποσοστό (50,5%) μη καπνιστών να θεωρεί πως τα άτομα που καπνίζουν είναι λιγότερο ελκυστικά και επιθυμητά. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και το γεγονός πως 4 στους 10 καπνιστές (38,8%) δηλώνουν πως το κάπνισμα αποτελεί συχνά αιτία εντάσεων και τσακωμών με αγαπημένα τους πρόσωπα.
Σχολιάζοντας τα στοιχεία της έρευνας, ο Σταύρος Δρακουλαράκος, Γενικός Διευθυντής Επικοινωνίας της Παπαστράτος, δήλωσε σχετικά: «Ένα χρόνο μετά το ανοιχτό κάλεσμα που απευθύναμε προς όλους με στόχο 1.000.000 λιγότερους καπνιστές έως το τέλος του 2021, βλέπουμε ότι ένας στους τέσσερις κατοίκους στην Ελλάδα, συνεχίζει αυτή τη βλαβερή συνήθεια. Την ίδια ώρα που οι καπνιστές αναζητούν αξιόπιστη ενημέρωση είτε για διακοπή είτε για αλλαγή σε καλύτερες, επιστημονικά τεκμηριωμένες εναλλακτικές του τσιγάρου και που, όπως φαίνεται από τα ευρήματα, η πλειονότητα της κοινωνίας θεωρεί το κάπνισμα μια ξεπερασμένη συνήθεια.
Με οδηγό την επιστήμη και την τεχνολογία δεσμευόμαστε ότι θα συνεχίσουμε την πορεία μας προς τη μεγάλη αλλαγή που απαιτεί η κοινωνία ώστε να οδηγηθούμε σε ένα μέλλον, όπου το τσιγάρο θα αποτελεί οριστικά παρελθόν. Ένα μέλλον που είναι πιο κοντά από ποτέ καθώς, με το κατάλληλο ρυθμιστικό πλαίσιο και την υποστήριξη της κοινωνίας των πολιτών θα σταματήσουμε να πουλάμε τσιγάρα, εντός 10-15 ετών, σε πολλές χώρες του κόσμου».
Η Έρευνα συνοπτικά:
- Την εποχή της πανδημίας οι Έλληνες έχουμε κάνει ένα βήμα πίσω στον αγώνα για τη μείωση και διακοπή του καπνίσματος
- Το 27,2% των καπνιστών ανέφεραν πως αυτή την περίοδο καπνίζουν περισσότερο. Η αύξηση της συχνότητας του καπνίσματος συνδέεται με ομάδες πληθυσμού που αισθάνονται μεγαλύτερη πίεση, άγχος και ανασφάλεια αυτήν την περίοδο.
- 84,3% των καπνιστών ανησυχεί πως το κάπνισμα έχει σοβαρές επιπτώσεις για την υγεία τους.
- 18,4% των καπνιστών δεν γνωρίζει ποιες είναι οι ουσίες στο τσιγάρο που βλάπτουν την υγεία του καπνιστή.
- Πάνω από το 88% των καπνιστών και του συνόλου των ερωτώμενων πιστεύουν πως θα πρέπει να έχουν επαρκή ενημέρωση και πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με εναλλακτικές λύσεις καπνίσματος.
- Το 51,6% των καπνιστών αναφέρουν πως δεν γνωρίζουν τις διαφορές μεταξύ των συμβατικών τσιγάρων και των εναλλακτικών προϊόντων καπνού.
- Η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτώμενων (91,1%) δηλώνει πως για την επιλογή του σωστού εναλλακτικού προϊόντος καπνίσματος θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η επιστήμη και η τεχνολογία που βρίσκεται σε αυτό.
- To60,5% του πληθυσμού δηλώνει πως εάν κάποιος κοντά του χρησιμοποιεί μια εναλλακτική λύση χωρίς καπνό, δεν τον ενοχλεί σε σύγκριση με κάποιον που καπνίζει τσιγάρα.
- Πέρα από τις βλαβερές συνέπειες που έχει στην υγεία, το τσιγάρο δείχνει να επηρεάζει, σημαντικά, αρνητικά και τις διαπροσωπικές σχέσεις, με το 49% των καπνιστών να αναφέρει πως το κάπνισμα αποτελεί αιτία διαφωνιών και καβγάδων με την/τον σύντροφό τους.
- Η μία στις δύο οικογένειες (49%) δε, δεν επιτρέπουν το κάπνισμα στο σπίτι τους.
Πώς επηρέασε το κάπνισμα, η υγειονομική κρίση και τα συνεχή lockdown;
Κατά την περίοδο των lockdown, υπολογίζεται πως περισσότεροι από 1 στους 4 Έλληνες δηλώνουν καπνιστές. Από αυτό το ποσοστό, ένα 7% είχε καταφέρει να διακόψει το κάπνισμα, πριν την αρχή της πανδημίας και τώρα έχει επιστρέψει σε αυτό.
- Το 27,2% των καπνιστών ανέφεραν πως αυτή την περίοδο καπνίζουν περισσότερο. Η πλειοψηφία αυτών δήλωσαν αυτοαπασχολούμενοι ή άνεργοι.
- Το 7% των καπνιστών δήλωσε πως ενώ είχε κόψει το τσιγάρο, άρχισε να καπνίζει ξανά κατά την διάρκεια της πανδημίας
Πόσα γνωρίζουν οι καπνιστές για τις επιπτώσεις στην υγεία τους;
Η συντριπτική πλειοψηφία των καπνιστών έχει επίγνωση για τις βλαβερές συνέπειες του τσιγάρου στην υγεία τους, χωρίς όμως να μπορούν να τις εντοπίσουν με σαφήνεια.
- Το 84,3% των καπνιστών ανησυχεί πως το κάπνισμα έχει σοβαρές επιπτώσεις για την υγεία τους.
- Οι καπνιστές αναφέρουν ως πιο βλαπτικό συστατικό του τσιγάρου, την πίσσα σε ποσοστό 54,3%, την νικοτίνη σε ποσοστό 15,5% και το μονοξείδιο του άνθρακα σε ποσοστό 11,8%. Το 18,4% των καπνιστών είπε πως δεν γνωρίζει!
Τι άποψη έχουν οι Έλληνες για τα εναλλακτικά προϊόντα;
Σε γενικές γραμμές, το εναλλακτικό κάπνισμα θεωρείται λιγότερο ενοχλητικό από το συμβατικό. Περίπου 1 στους 2 θεωρεί πως είναι και λιγότερο βλαπτικό για τον χρήστη, γι’ αυτό και ένα 37,4% δήλωσε πως έχει προτείνει τα εναλλακτικά προϊόντα ως λύση σε κάποιον καπνιστή στο περιβάλλον του.
- Το 60,5% του πληθυσμού δηλώνει πως εάν κάποιος κοντά του χρησιμοποιεί μια εναλλακτική λύση χωρίς καπνό, δεν τον ενοχλεί σε σύγκριση με κάποιον που καπνίζει τσιγάρα. Με την άποψη αυτή συμφωνούν το 63,8% των μη καπνιστών και το 65,6% των πρώην καπνιστών.
- Το 37,4% των ερωτηθέντων ανέφερε πως έχει προτείνει σε κάποιον καπνιστή να σταματήσει το κάπνισμα τσιγάρων και να δοκιμάσει μια εναλλακτική λύση.
- 58% των καπνιστών δεν επιλέγουν να κάνουν την αλλαγή από τα συμβατικά τσιγάρα καθώς πιστεύουν πως τα εναλλακτικά προϊόντα δεν θα τους καλύπτουν/ικανοποιούν όσο το τσιγάρο.
- 45,6% του πληθυσμού πιστεύει πως τα εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος είναι λιγότερο βλαβερά για την υγεία σε σχέση με το κάπνισμα.
Κατά πόσο είναι ενημερωμένοι οι Έλληνες για τα εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος;
Όσον αφορά στην ενημέρωση σχετικά με τα εναλλακτικά προϊόντα, είναι σημαντικά ελλιπής σύμφωνα με τον 1 στους 2 καπνιστές. Οι περισσότεροι αναφέρουν ως πηγή πληροφόρησης κάποιον γνωστό ή φίλο. Η συντριπτική πλειονότητα των ερωτηθέντων δήλωσε πως θα πρέπει να αυξηθεί με κάποιον τρόπο η ενημέρωση σχετικά με προϊόντα εναλλακτικά του τσιγάρου.
- Ένας στους δύο καπνιστές (51,1%) δηλώνει πως δεν υπάρχει επαρκής ενημέρωση για τα οφέλη και τους τρόπους διακοπής του καπνίσματος.
- Η αλλαγή από τα συμβατικά τσιγάρα σε μια λιγότερη βλαβερή επιλογή όπως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα ή τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού δυσχεραίνεται από την έλλειψη ενημέρωσης.
- Το 48,2% των καπνιστών δήλωσε πως γνωρίζει ελάχιστα ή καθόλου για τα εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος.
- Μόνο το 30% του συνολικού πληθυσμού γνωρίζει ποιες είναι οι βασικές διαφορές ανάμεσα στα συμβατικά τσιγάρα και στα εναλλακτικά προϊόντα καπνού.
- 51,6% των καπνιστών αναφέρουν πως δεν γνωρίζουν τις διαφορές μεταξύ των συμβατικών τσιγάρων και των εναλλακτικών προϊόντων καπνού.
- Ακόμα και το 29,2% όσων χρησιμοποιούν εναλλακτικά προϊόντα αναφέρουν πως δεν γνωρίζουν ακριβώς τις διαφορές.
- Πάνω από το 88% των καπνιστών και του συνόλου της κοινής γνώμης πιστεύουν πως θα πρέπει να έχουν επαρκή ενημέρωση και πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με εναλλακτικές λύσεις.
Πώς επηρεάζει το κάπνισμα την οικογενειακή και κοινωνική ζωή;
Οι διαπροσωπικές σχέσεις επηρεάζονται έντονα από το κάπνισμα, με τον 1 στους 2 καπνιστές να δηλώνουν πως η /ο σύντροφός του ενοχλείται. Μία στις δύο οικογένειες δεν επιτρέπει καν το κάπνισμα εντός του σπιτιού ενώ φαίνεται πως αναπτύσσεται, σταδιακά, ένα στίγμα απέναντι στους καπνιστές.
- Το 51,7% των καπνιστών με σύντροφο μη καπνιστή δηλώνουν πως η καπνιστική τους συνήθεια ενοχλεί τον/την σύντροφό τους.
- Το 49% των καπνιστών αυτών αναφέρει πως το κάπνισμα αποτελεί αιτία διαφωνιών και καβγάδων με την/τον σύντροφό τους.
- Το 30,7% των μη καπνιστών ανέφερε την οσμή τσιγάρου στον χώρο ως το πιο ενοχλητικό πράγμα όταν ο σύντροφος είναι καπνιστής. Το 22,3% αναφέρει τον καπνό του τσιγάρου και το 14,9% την μυρωδιά στα ρούχα/μαλλιά/χέρια.
- Το 50,5% των μη καπνιστών ασπάζεται την άποψη πως τα άτομα που καπνίζουν είναι λιγότερο ελκυστικά και επιθυμητά από αυτούς που δεν καπνίζουν.
- Οι 8 στους 10 μη καπνιστές αναφέρουν πως έχουν προσπαθήσει να πείσουν κάποιον καπνιστή από το συγγενικό ή φιλικό τους περιβάλλον να διακόψει το κάπνισμα.
- Η μία στις δύο οικογένειες (48,9%) δεν επιτρέπει το κάπνισμα στο σπίτι της.
- Το 61% των μη καπνιστών αναφέρει πως ενοχλείται όταν επισκέπτεται σπίτια καπνιστών γιατί δεν αισθάνεται άνετα σε χώρο με καπνό.
- Οι 4 στους 10 καπνιστές (38,8%) δηλώνουν πως το ότι καπνίζουν προκαλεί συχνά εντάσεις και τσακωμούς με αγαπημένα πρόσωπα του κοινωνικού τους περιβάλλοντος.
- Το 13,6% των καπνιστών παραδέχτηκαν πως κρύβουν ότι καπνίζουν από αγαπημένα πρόσωπα ή φίλους.
- Το 70,7% των μη καπνιστών θεωρεί πως το κάπνισμα αποτελεί μια ξεπερασμένη συνήθεια, γεγονός που ασκεί μια επιπλέον κοινωνική πίεση στους καπνιστές χωρίς ωστόσο να φαίνεται πως αποτελεί γι’ αυτούς κριτήριο διακοπής.