Ιστορική επέτειος για τον ΠΑΟΚ η σημερινή μέρα καθώς συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από την Κυριακή 23 Ιανουαρίου 1923 που συγκεντρώθηκαν Κωνσταντινουπολίτες της Θεσσαλονίκης στη Λέσχη των Δημοσίων Υπαλλήλων Θεσσαλονίκης, στην οδό Νικηφόρου Φωκά και αποφάσισαν την ίδρυση της «ΕΝΩΣΙΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΤΩΝ».
Αναλυτικά ο ΑΣ ΠΑΟΚ αναφέρει: Η σημερινή ημέρα, Κυριακή 15 Ιανουαρίου 2023, μόνο τυχαία δεν είναι για την οικογένεια του ΠΑΟΚ. Πριν από 100 ακριβώς χρόνια, στις 15 Ιανουαρίου 1923, ημέρα και τότε Κυριακή (!), στις 10:00 π.μ. συγκεντρώθηκαν για πρώτη φορά οι πρόσφυγες Κωνσταντινουπολίτες της Θεσσαλονίκης στη Λέσχη των Δημοσίων Υπαλλήλων Θεσσαλονίκης, στην οδό Νικηφόρου Φωκά, απέναντι από τον Λευκό Πύργο, και αποφάσισαν την ίδρυση προσφυγικού συλλόγου υπό την επωνυμία «ΕΝΩΣΙΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΤΩΝ». Η σχετική πρόσκληση δημοσιεύθηκε στον Τύπο της Θεσσαλονίκης:
Εφημ. Μακεδονία, Σάββατο 14 Ιανουαρίου 1923
Εφημ. Νέα Αλήθεια, Σάββατο 14 Ιανουαρίου 1923
Εφημ. Μακεδονία, Κυριακή 15 Ιανουαρίου 1923
Στη Θεσσαλονίκη οι πρόσφυγες από την Κωνσταντινούπολη είχαν αρχίσει να καταφθάνουν αμέσως μετά την κατάρρευση του στρατιωτικού μετώπου, το φθινόπωρο του 1922. Η ανησυχία και η ανασφάλεια για το μέλλον όλων των προσφύγων που κατέφυγαν στην Ελλάδα ήταν έκδηλη καθημερινά. Οι εφημερίδες δημοσίευαν καθημερινά πληροφορίες για τις εξελίξεις στο διπλωματικό πεδίο και τις συζητήσεις που λάμβαναν χώρα στη Λωζάννη, εν όψει της υπογραφής ειρήνης μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας. Το ζήτημα της ανταλλαγής των πληθυσμών είχε ήδη τεθεί επί τάπητος και όλα έδειχναν ότι ήταν θέμα χρόνου η υπογραφή της σχετικής συμφωνίας.
Η συγκρότηση συλλόγου Κωνσταντινουπολιτών κρίθηκε επιβεβλημένη από τους Ρωμιούς της Πόλης που επέλεξαν να εγκατασταθούν στη Θεσσαλονίκη, δεδομένου ότι οι κάτοικοι της «βασιλίδος των πόλεων» λόγω της μόρφωσης και της θέσης τους θα μπορούσαν να βοηθήσουν την κυβέρνηση να πετύχει στους στόχους της, όπως οι ίδιοι πίστευαν, σε στενή συνεργασία με τα άλλα προσφυγικά σωματεία. Όπως δημοσίευσε σχετικά η εφημερίδα Μακεδονία τη Δευτέρα 16 Ιανουαρίου 1923:
ΙΔΡΥΘΗ ΧΘΕΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΤΩΝ
[...] συνήλθον χθες εις την αίθουσαν της Λέσχης του Συνδέσμου των Δημοσίων Υπαλλήλων υπερεκατόν τριάκοντα Κωνσταντινουπολίται, οι οποίοι υπό την προεδρίαν του σεβαστού καθηγητού κ. Στεφάνου, γυμνασιάρχου της εν Γαλατά Εμπορικής Σχολής, αφού έμειναν σύμφωνοι εις την ιδέαν της ιδρύσεως τοιούτου Συλλόγου, υπέγραψαν σχετικόν πρακτικόν, αναθέσαντες εις επταμελή επιτροπήν εκ των κ.κ. Θεοφυλάκτου, Μανούσου, Μυλωνά, Διαμαντοπούλου, Κοτζαμπασούλη, Λουκίδου και Θεοδωρίδου την σύνταξιν καταστατικού. Η προσωρινή Επιτροπή συνήλθεν αμέσως το εσπέρας της χθες και καθώρισε τα σημεία της προκαταρκτικής της εργασίας. Πιστεύεται ότι μέχρι της προσεχούς Κυριακής θα έχη περατωθή η σύνταξις του καταστατικού, οπότε και θα συγκληθή η ολομέλεια διά την επιψήφισίν του.
Η ίδρυσις Συλλόγου Κωνσταντινουπολιτών εκρίθη υπό πάντων επιβεβλημένη, δεδομένου ότι οι κάτοικοι της Βασιλίδος των πόλεων, και ως εκ της μορφώσεως και ως εκ της θέσεώς των, θα δυνηθούν εν στενή συνεργασία μετά των άλλων προσφυγικών Σωματείων (να) βοηθήσουν την Επανάστασιν εις τας προσπαθείας της και την κατεύθυνσιν την οποίαν δίδει προς τας προσφυγικάς μάζας. Και ελέχθη ευτυχώς εις την πρώτην χθεσινήν συνεδρίαν, ότι ο σκοπός του Συλλόγου τούτου, εκτός της αλληλεγγύης των συμπολιτών, θα είναι και αυτός. Ο Εθνικός. Ο απολύτως Εθνικός και Ανορθωτικός σκοπός.
Ο σύλλογος έλαβε την ονομασία «ΕΝΩΣΙΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΤΩΝ» (ΕΚ) και ήταν ο πρώτος σύλλογος προσφύγων Κωνσταντινουπολιτών που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Την πρωτοβουλία της ίδρυσης του συλλόγου είχαν οι Σοφοκλής Τζελέπογλου (ιατρός), Αθανάσιος Φωτόπουλος (φαρμακοποιός), Α. Λουκίδης (συντάκτης της Εφημερίδας Μακεδονία), Στέφανος Νικήτας (φαρμακοποιός), Στέφανος Τλούπας (φαρμακοποιός), και Ευθύμιος Κοτζαμπασούλης (αρχιτέκτονας).
Μόλις μία εβδομάδα μετά, την Κυριακή 22 Ιανουαρίου 1923, την ίδια ώρα και στο ίδιο μέρος, έγινε νέα Συνέλευση, η οποία επικύρωσε το Καταστατικό της Ένωσης, το οποίο παρουσιάστηκε από την Προσωρινή Επιτροπή που είχε αναλάβει τη σύνταξή του:
Εφημ. Μακεδονία, 22 Ιανουαρίου 1923
Τμήμα από το χειρόγραφο καταστατικό που παρουσιάστηκε στη συνέλευση της Ένωσης Κωνσταντινουπολιτών
Ένωσις Κωνσταντινουπολιτών
Περί σκοπού
Αρθ. 1ον. Σκοπός της Ενώσεως των Κωνσταντινουπολιτών είνε:
α) Η επικοινωνία και στενή αλληλεγγύη των εκ Κων/πόλεως και των προαστείων αυτής προσφυγόντων ενταύθα και η περίθαλψις των αναξιοπαθούντων εξ αυτών.
β) Η ψυχαγωγία των μελών αυτής από μορφωτικής, ηθικής και εθνικής απόψεως δια της αναδημιουργίας της πνευματικής ζωής της Κων/πόλεως.
γ) Η εμπέδωσις του προσφυγικού εν γένει κόσμου εν τη εθνική και ανορθωτική κατευθύνσει οποίαν διεχάραξεν αυτήν η Επανάστασις του 1922 και
δ) Παλινόστησις των προσφύγων εις τας εστίας των.
Στην ίδια συνέλευση αποφασίστηκε να γίνουν εκλογές την επόμενη εβδομάδα για να εκλεγεί το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚ:
Σήμερον Κυριακήν, 22 Ιανουαρίου 1923 συνήλθον οι εν Θεσσαλονίκη πρόσφυγες Κωνσταντινουπόλεως υπό την Προεδρίαν του κ. Θεοφυλάκτου, ιατρού, Προέδρου της Προσωρινής Επιτροπής προς επιψήφησιν του Νέου Κανονισμού. [...] Ακολούθως ανασυγκροτήσαντες την προσωρινήν Επιτροπήν διά της εκλογής των κ.κ. Θ. Θεοφυλάκτου, Ν. Βασιλειάδου, Ι. Μπίμπα, Π. Αυγουστίδου, Α. Λουκίδου, Γ. Μανούσου, Α. Θεοδωρίδου, Ε. Κοτζαμπασούλη, Ι. Λημνίδη, Δ. Ευγενίδη, ανέθηκαν εις αυτήν όπως μέχρι της εσπέρας του επομένου Σαββάτου εγγράψη νέα μέλη, την δε Κυριακήν συγκαλέση νέαν συνεδρίαν προς εκλογήν Δ. Συμβουλίου.
Τμήμα από τα χειρόγραφα Πρακτικά της Συνέλευσης της 22ας Ιανουαρίου 1923
Την επόμενη εβδομάδα, την τελευταία Κυριακή του Ιανουαρίου, στις 29 του μηνός, κλήθηκαν και πάλι τα μέλη της Ενώσεως Κωνσταντινουπολιτών
εις γενικήν συνεδρίαν την σήμερον Κυριακήν 29 Ιανουαρίου και περί την 10ην ώραν π.μ. εν τη αιθούση της Λέσχης του Συνδέσμου των Δημοσίων Υπαλλήλων, οδός Νικηφόρου Φωκά 1, προς εκλογήν Διοικητικού Συμβουλίου. Σημείωσις: Εις την συνεδρίαν θα γίνουν δεκτοί και όσοι εκ των Κωνσταντινουπολιτών εγγραφώσι μέχρι της εσπέρας του Σαββάτου, παρά τω ιατρώ κ. Θεοφυλάκτου έναντι Αγίας Σοφίας, και κ. Α. Θεοδωρίδη γραφεία "Μακεδονίας".
Εφημ. Μακεδονία, 29 Ιανουαρίου 1923
Το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης ήταν το ακόλουθο: Θ. Θεοφύλακτος (οφθαλμίατρος, Πρόεδρος), Π. Αυγουστίδης (έμπορος, Αντιπρόεδρος), Ευ. Κοτσαμπασούλης (αρχιτέκτονας, Ταμίας), Μ. Οικονομίδης (Γραμματέας), Στ. Νικήτας (φαρμακοποιός, μέλος), Λ. Παλαιολόγος (αρχιτέκτονας, μέλος) Στ. Τλούπας (φαρμακοποιός, μέλος), Ν. Βασιλειάδη (αρχίατρος, μέλος) και Ν. Χασιώτης (μέλος). Μέλη εγγράφηκαν συνολικά 233 Κωνσταντινουπολίτες μέχρι το τέλος Ιανουαρίου.
Τμήμα από τα χειρόγραφα Πρακτικά της Συνέλευσης της 29ης Ιανουαρίου 1923
Με την ίδρυση της Ένωσης Κωνσταντινουπολιτών ουσιαστικά ξεκινάει η ιστορία των ανθρώπων που ίδρυσαν τρία χρόνια αργότερα τον ΠΑΟΚ, καθώς ο ΠΑΝΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΟΣ ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΤΩΝ αποτελεί το αθλητικό τέκνο της ΕΝΩΣΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΤΩΝ Θεσσαλονίκης. Το πρωτόκολλο της ίδρυσης του ΠΑΟΚ άλλωστε υπογράφηκε μέσα στα γραφεία της Λέσχης της Ένωσης, ενώ καθ’ όλη την ιστορική διαδρομή της ο ΠΑΟΚ ήταν πάντοτε το καμάρι της ΕΚ και έχαιρε διαρκώς της στήριξης και της εύνοιάς της.
Το χειρόγραφο πρωτόκολλο της ίδρυσης του ΠΑΟΚ (30 Μαρτίου 1926)
Η άρρηκτη αυτή οικογενειακή σχέση δεν διακόπηκε ποτέ και οι επιτυχίες του ΠΑΟΚ δημιουργούσαν έκδηλα αισθήματα υπερηφάνειας στο μητρικό σωματείο:
Η ένωσις Κωνσταντινουπολιτών Θεσσαλονίκης ήτις είναι ιδρύτρια οργάνωσις του λαοφιλούς μας «ΠΑΟΚ» εκφράζει την χαράν και την υπερηφάνειάν της, διά την κατάκτησιν υπό της ποδοσφαιρικής ομάδος του κυπέλλου Ελλάδος και συγχαίρει την διοίκησιν και τους ποδοσφαιριστάς, δι’ ωραίαν και αξίαν νίκην, ήτις ετίμησε την πόλιν της Θεσσαλονίκης.
Ο πρόεδρος Τριαντάφυλλος Γαϊτανίδης, Ο γενικός γραμματεύς Εμμανουήλ Καλογερόπουλος
Εφημ. Μακεδονία, 18 Ιουλίου 1972
Ο ΠΑΟΚ δεν ξεχνά τις ρίζες και την ιστορία του και τιμά σήμερα την ιστορική επέτειο της ίδρυσης του μητρικού του σωματείου με αυτό το μικρό ιστορικό αφιέρωμα, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης.
Τμήμα Ιστορίας ΠΑΟΚ