Στην Αλβανία, χιλιάδες κορίτσια έχουν χαθεί, θύματα επιλεκτικών αμβλώσεων που πραγματοποιούνται εδώ και χρόνια εκεί, όπως και σε άλλες χώρες των Βαλκανίων όπου κυριαρχούν οι πατριαρχικές αρχές και τα κορίτσια θεωρούνται μερικές φορές «ανεπιθύμητα».
«Όταν ο άντρας μου έμαθε ότι το τέταρτο παιδί μας θα ήταν κορίτσι, κόντεψε να με σκοτώσει». Η Λίνα, που δεν παρουσιάζεται με το αληθινό της όνομα, δεν γέννησε ποτέ εκείνη την τέταρτη κόρη. «Ημουν έτοιμη να βάλω σε κίνδυνο τη ζωή μου για να μην έρθει στον κόσμο αυτό το μωρό».
Το χρονικό όριο μέχρι το οποίο επιτρέπεται η άμβλωση είχε περάσει, κι έτσι απευθύνθηκε σε ιδιωτική κλινική, όπου η επέμβαση έγινε σε άθλιες συνθήκες υγιεινής. «Εδώ και τρία χρόνια υποφέρω από γυναικολογικά προβλήματα που προκαλούν και ψυχολογικά προβλήματα», λέει πνίγοντας τα δάκρυά της. Όπως και για χιλιάδες γυναίκες στην Αλβανία, η ζωή της θα ήταν πολύ πιο εύκολη αν κυοφορούσε αγόρι.
«21.000 κορίτσια έχουν χαθεί στην Αλβανία κατά τα 10 τελευταία χρόνια», εξηγεί η Μανουέλα Μπέλο, εκπρόσωπος του Ταμείου των Ηνωμένων Εθνών για τον Πληθυσμό (UNFPA) στην Αλβανία. «Οταν οι γονείς μαθαίνουν ότι το έμβρυο είναι θηλυκό, επιλέγουν, για διάφορους λόγους, μάλλον να κάνουν άμβλωση παρά να το κρατήσουν».
Ακόμη περισσότερο, όταν οι οικογένειες έχουν ήδη ένα κορίτσι: στην περίπτωση αυτή το ένα τέταρτο επιλέγει την άμβλωση παρά να αποκτήσει δεύτερο κορίτσι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών των Ηνωμένων Εθνών στα Τίρανα.
Ανάμεσα στο 2000 και στο 2020, η Αλβανία ήταν η τέταρτη χώρα στο κόσμο με την μεγαλύτερη διαφορά ανάμεσα σε γεννήσεις κοριτσιών και αγοριών: κατά μέσο όρο, 111 γεννήσεις αγοριών αντιστοιχούσαν σε 100 γεννήσεις κοριτσιών, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ.
Χάρη στις εκστρατείες ευαισθητοποίησης, οι αριθμοί έχουν κάπως αλλάξει: το 2022, επί 24.688 γεννήσεων, ο λόγος που είχε διαμορφωθεί ήταν 107 αγόρια για 100 κορίτσια, σύμφωνα με την έκθεση «Ανδρες και Γυναίκες 2023» του Ινστιτούτου Στατιστικής της Αλβανίας.
Στην Ινδία, χώρα που συνδέεται με τις επιλεκτικές αμβλώσεις, ο λόγος ήταν 108 αγόρια για 100 κορίτσια το 2021.
Οι αριθμοί παραμένουν αυξημένοι σε σχέση με τον βιολογικό μέσο όρο που κυμαίνεται στις 105 γεννήσεις αγοριών για 100 γεννήσεις κοριτσιών, εξηγεί ο Αριαν Τζόνκα, καθηγητής Δημογραφίας στο London School of Economics and Political Science.
Ανεπιθύμητα
Η άμβλωση, που νομιμοποιήθηκε στην Αλβανία μετά την πτώση του κομμουνισμού, στις αρχές της δεκαετίας του 1950, επιτρέπεται μέχρι την δωδέκατη εβδομάδα της κύησης. Μετά την δωδέκατη εβδομάδα, απαιτείται γνωμάτευση υπογεγραμμένη από τρεις γιατρούς για την πραγματοποίηση θεραπευτικής άμβλωσης σε περιπτώσεις ανωμαλιών του εμβρύου ή κινδύνου για την μητέρα.
Από το 2002, ο νόμος διευκρινίζει ότι απαγορεύεται η προγεννητική επιλογή.
Ομως, «με τις νέες τεχνικές που είναι πλέον πολύ διαδεδομένες και διευκολύνουν τον προσδιορισμό του φύλου του εμβρύου, είναι όλο και δυσκολότερο να αποδειχθεί ότι η διακοπή της κύησης έγινε διότι το έμβρυο ήταν θηλυκό», εξηγεί η Ρουμπένα Μοζίου, γυναικολόγος στα Τίρανα.
Μία απλή αιμοληψία την 7η εβδομάδα της κύησης μπορεί να δώσει μία εικόνα του φύλου - με ακρίβεια άνω του 90% - ακόμη και αν οι γιατροί ζητούν αυστηρούς ελέγχους στα ιδιωτικά εργαστήρια που προσφέρουν αυτήν την εξέταση χωρίς παραπεμπτικό.
Το γραφείο της UNFPA στην Αλβανία έχει ξεκινήσει εδώ και πολλούς μήνες εκστρατεία ευαισθητοποίησης για να επιστήσει την προσοχή του πληθυσμού, αλλά και των αρχών.
Διότι οι ειδικοί στην περιοχή συμφωνούν: σε ορισμένες χώρες των Βαλκανίων, η άμβλωση εξαιτίας του φύλου του παιδιού είναι μία επιλογή επιβεβλημένη από την κοινωνία.
Πρώτη υπεύθυνη, η παραδοσιακή νοοτροπία που θεωρεί τον άνδρα «πυλώνα της οικογένειας» και το κορίτσι «βάρος ή αδύναμο φύλο απέναντι σε μία επιθετική κοινωνία», εξηγεί η Ανίλα Χότζα, ερευνήτρια δημοσιογράφος και ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών στα Τίρανα.
«Οταν ο γαμπρός και η πεθερά μου έμαθαν ότι το τρίτο μωρό μου ήταν κι αυτό κορίτσι, δυσαρεστήθηκαν πολύ. Η πεθερά μου μού πρότεινε να με πάει να κάνω άμβλωση σε ιδιώτη», διηγείται η Μαρία, στα γραφεία του UNFPA στα Τίρανα. Τελικά, αποφάσισε να κρατήσει την τρίτη κόρη της και είναι χαρούμενη γι' αυτό κάθε μέρα.
Στο γειτονικό Μαυροβούνιο, ο λόγος, που ήταν 110/100 στις αρχές της δεκαετίας του 2000, έχει κατεβεί, αλλά παραμένει άνω του μέσου όρου.
«Υπάρχει ευθεία σχέση ανάμεσα στους πατριαρχικούς κανόνες και την προτίμηση στα αγόρια», εξηγεί η Μάγια Ραΐτσεβιτς που διευθύνει το Κέντρο των Δικαιωμάτων των Γυναικών στην Ποντγκόριτσα. Και προσθέτει στην ζυγαριά της ανισότητας «τον ρόλο υποτέλειας των γυναικών στην οικογένεια και την οικονομική τους εξάρτηση, διότι οι γυναίκες δεν κληρονομούν περιουσιακά στοιχεία».
Το κέντρο ξεκίνησε το 2017 εκστρατεία με την ονομασία #Nezeljena - Ανεπιθύμητη.
Στόχος, να ωθήσει την κοινωνία «να αναρωτηθεί για τις αξίες που διδάσκεται και καταλήγουν να κάνουν ένα φύλο επιθυμητό και ένα άλλο να μην έχει καν το δικαίωμα να γεννηθεί».
Τα Βαλκάνια αρχίζουν να διαπιστώνουν τα αποτελέσματα των εκστρατειών ευαισθητοποίησης.«Αλλά αν το φαινόμενο επιμείνει και αν δεν υπάρξουν γρήγορα νομοθετικά μέτρα», προειδοποιεί ο καθηγητής Αριάν Τζόνκα, «οι συνέπειες στο κοντινό μέλλον μπορεί να προκαλέσουν κοινωνική ανισορροπία».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
